نزول سوره های نبأ، نازعات، انفطار، انشقاق و روم

سوره نبأ محتوای آیات:
سوره «نبأ» با سوالی از حادثه ی بزرگ (نبا عظیم)، آغاز می شود، سپس به بیان نمونه هایی از مظاهر قدرت خداوند در آسمان و زمین و زندگی انسانها به عنوان دلیل بر امکان معاد و رستاخیز می پردازد. در بخش بعدی قسمتی از نشانه های آغاز رستاخیز را بیان کرده و سپس گوشه ای از عذابهای دردناک طغیانگران گوشزد شده. به دنبال این بخش قسمتی از نعمت ها و مواهب بهشتی شرح داده شده و سرانجام با انذار شدیدی از عذابهای قریب و سپس ذکر سرنوشت غم انگیز کافران سوره پایان می گیرد.
مکی یا مدنی بودن آیات: ظاهرا تمام آیات این سوره در مکه ی مکرمه نازل شده است.
موضوعات تاریخی: در این سوره نیز به موضوع تاریخی مهمی که مربوط به تاریخ اسلام باشد اشاره نشده است.

سوره نازعات محتوای آیات:
محتوای این سوره در شش بخش خلاصه می شود:
1- نخست با قسم های موکدی که ارتباط با مساله معاد دارد روی تحقق این روز بزرگ تاکید می کند.
2- سپس به قسمتی از مناظر هول انگیز و وحشتانک آن روز اشاره می کند.
3- بعد از آن اشاره ی کوتاه و گذرایی به داستان موسی و سرنوشت فرعون طغیانگر دارد که هم مایه تسلی خاطر پیامبر (ص) و مومنان است و هم هشدار به مشرکان طغیانگر، و هم اشاره ای است به این که انکار معاد انسان را به چه گناهانی آلوده می کند.
4- در این بخش نمونه هایی از مظاهر قدرت خداوند در آسمان و زمین بیان شده.
5- در بخش پنجم به شرح قسمتی دیگر از حوادث وحشتناک آن روز بزرگ و سرنوشت طغیانگران و پاداش نیکوکاران پرداخته
6- و در بخش ششم بر این حقیقت تاکید شده است که هیچ کس از زمان آن روز باخبر نیست ولی همین اندازه مسلم است که نزدیک است و وقوع آن قطعی است.
مکی یا مدنی بودن آیات: ظاهرا تمام این سوره در مکه ی مکرمه ناز شده است.
موضوعات تاریخی: در این سوره به موضوع تاریخی مهمی که مربوط به تارخ اسلام باشد اشاره نشده است.

سوره انفطار محتوای آیات: در ابتدای این سوره به حوادث عظیمی که در پایان جهان و در آستانه قیامت رخ می دهد اشاره شده و سپس توجه انسان به نعمتهای خداوندی جلب شده است. در بخش بعدی به فرشتگانی که مامور ثبت اعمال انسانها هستند اشاره کرده و در قسمت چهارم سوره سرنوشت نیکان و بدان در قیامت بیان می شود. دست آخر نیز گوشه ای از سختیهای قیامت مطرح شده و سوره پایان می پذیرد.
مکی یا مدنی بودن آیات: ظاهرا تمام آیات این سوره در مکه نازل شده است.
موضوعات تاریخی: در سوره ی حاضر به موضوع تاریخی مهمی که مربوط به تاریخ اسلام باشد اشاره نشده است.

سوره انشقاق محتوای آیات: این سوره نیز مانند بسیاری از سوره های جزء آخر قرآن، از مباحث معاد سخن می گوید بدین ترتیب که در آغاز اشاراتی به حوادث هولناک و تکان دهنده پایان جهان و شروع قیامت داشته و سپس به مساله رستاخیز و حساب اعمال نیکوکاران و بدکاران و سرنوشت آنها می پردازد. بعد از آن بیان بخشی از اعمال و اعتقاداتی که موجب عذاب و کیفر الهی می شود اشاره نموده و در قسمت چهارم پس از ذکر سوگندهایی متعدد به بیان مراحل سیر انسان در مسیر زندگی دنیا و آخرت می پردازد. در پایان نیز مجددا سخن از اعمال نیک و بد و کیفر و پاداش این اعمال به میان می آید.
مکی یا مدنی بودن آیات: تمام این سوره در مکه نازل شده است.
موضوعات تاریخی: در این سوره نیز به موضوع تاریخی مهمی اشاره نشده است.

سوره روم محتوای آیات: محتوای این سوره عبارتست از:
1- پیشگویی از پیروزی رومیان بر ایرانیان در جنگی که در آینده بوجود می آمد 2- بیان گوشه ای از طرز فکر و چگونه گی حالات افراد بی ایمان 3- بیان بخش مهمی از آیات عظمت خداوند در آسمان و زمین و در وجود انسانها 4- سخن از توحید فطری بعد از بیان دلائل آفاقی و انفسی بر این موضوع 5- بازگشت به شرح و تبیین حالات افراد بی ایمان و گنهکار و ظهور فساد در زمین بر اثر گناهان ایشان 6- اشاره به مساله مالکیت و حق ذی القربی و نکوهش رباخواری. 7- بازگشت مجدد به دلائل اثبات توحید و نشانه های حق و مسائل مربوط به معاد.
مکی یا مدنی بودن آیات: ظاهرا تمام آیات این سوره بجز آیه هفدهم در مکه ی مکرمه نازل شده است البته بعید نیست عده ای از مفسرین قائل به نزول تمام این سوره در مکه باشند.
موضوعات تاریخی: در برخی از منابع اهل سنت آمده است که مشرکین میل داشتند روم بر فارس غلبه کند، برای اینکه رومیان اهل کتاب بودند، جریان به گوش ابوبکر رسید و او جریان را خدمت رسول الله (ص) معروض داشت، رسول خدا (ص) به او فرمود: «آگاه باشید ایشان به زودی غلبه می کنند». ابوبکر پاسخ آن جناب را به مردم رسانید، مشرکین گفتند: «مدتی برای این پیشگویی مقرر کن، اگر در این مدت فارسیان غلبه کردند، شما فلان مقدار... به ما بدهید و اگر رومیان غلبه کردند ما فلان مقدار.. می دهیم». ابوبکر مدت پنج سال معین کرد، و در این مدت امپراطوری روم بر دیگری غلبه نکرد، ابوبکر جریان را به عرض رسول خدا (ص) رسانید و به حضرت عرض کرد: آیا برای آن مدت مشخص نمی کنی؟ حضرت فرمود: «کمتر از ده سال» پس چیزی نگذشت که روم بر فارس غلبه کرد و در این باره آیه شریفه ی قرآن می فرماید: «الم، غلبت الروم» پس رومیان هم مغلوب شدند و هم غلبه کردند».
این ماجرا در کتب مختلف به گونه های مختلف نقل شده؛ چیزی که هست در همه آنها گفته شده این شرط بندی و قمار به اشاره رسول خدا (ص) بوده و بعد به عنوان توجیه گفته اند: «این جریان قبل از نزول حرمت قمار بوده» و لیکن این سخن صحیح نیست زیرا حرمت قمار مربوط به زمان نزول سوره اعراف بوده و این سوره نیز از سوره های قدیمی قرآن است بنابراین زمان شرط بندی ابوبکر قمار حرام بوده و ممکن نیست این عمل با اشاره رسول اکرم (ص) بوده باشد.

منـابـع

کلیــد واژه هــا