فضیلت ماه رمضان و ثواب روزه آن از نظر روایات

9- «عن علی بن أبی حمزة عن أبی عبد الله ع فی حدیث طویل فی آخره أن أبواب السماء تفتح فی رمضان و تصفد الشیاطین و تقبل أعمال المؤمنین نعم الشهر شهر رمضان کان یسمى على عهد رسول الله ص المرزوق؛ على بن ابى حمزه در فراز پایانى یک روایت طولانى از امام صادق (ع) نقل کرده است که فرمود: درهاى بهشت مسلما در ماه رمضان گشوده و شیاطین به زنجیر کشیده مى شوند، و اعمال مؤمنان مورد قبول قرار مى گیرند. ماه رمضان ماه بسیار خوبى است، و در زمان رسول خدا (ص) آن را مرزوق (روزى داده شده) مى نامیدند».
10- «عن عمرو بن یزید عن أبی عبد الله ع قال إن لله فی کل لیلة من شهر رمضان عتقاء من النار إلا من أفطر على مسکر أو مشاحنا و صاحب الشاهین قال قلت و أی شی ء صاحب الشاهین قال الشطرنج؛ عمربن یزید از امام صادق (ع) روایت کرده است که: خداوند در ماه رمضان بندگانى را از آتش جهنم آزاد مى سازد باستثناى آن که با چیزى که مست کننده است افطار مى کند و کسى دشمنى فتنه برانگیز و کینه توز است و آن که صاحب دو شاه باشد! راوى مى گوید پرسیدم: دارنده دو شاه (شاهین) کیست؟ فرمود: صاحب شطرنج است».
11- «و بهذا الإسناد عن الحسین بن سعید عن ابن أبی عمیر عن عمر بن أذینة عن الفضل و زرارة عن محمد بن مسلم عن حمران أنه سأل أبا جعفر ع عن قول الله عز و جل- إنا أنزلناه فی لیلة مبارکة قال نعم هی لیلة القدر و هی فی کل سنة فی شهر رمضان فی العشر الأواخر فلم ینزل القرآن إلا فی لیلة القدر قال الله عز و جل فیها یفرق کل أمر حکیم قال یقدر فی لیلة القدر کل شی ء یکون فی تلک السنة إلى مثلها من قابل من خیر أو شر أو طاعة أو معصیة أو مولود أو أجل أو رزق فما قدر فی تلک اللیلة و قضی فهو من المحتوم و لله فیه المشیة قال قلت له لیلة القدر خیر من ألف شهر أی شی ء عنى بها قال العمل الصالح فیها من الصلاة و الزکاة و أنواع الخیر خیر من العمل فی ألف شهر لیس فیها لیلة القدر و لو لا ما یضاعف الله للمؤمنین ما بلغوا و لکن الله عز و جل یضاعف لهم الحسنات؛ حمران نقل مى کند که از امام محمدباقر (ع) معناى آیه کریمه (آیه 3 سوره دخان) «ما آن (قرآن) را در شبى مبارک (بر پیامبر اکرم) فرو فرستادیم» را پرسیدم، فرمود: آرى، این همان شب قدر است و این در دهه آخر ماه رمضان هر سال قرار دارد. و قرآن نازل نشد مگر در این شب، خداوند متعال فرمود (در آیه 4 سوره دخان): «در آن (شب قدر) هر امر محکمى تقسیم مى شود». و باز امام باقر (ع) فرمود: در شب قدر هر آن چیزى که باید تا سال بعد اتفاق افتد از خیر یا شر، طاعت یا معصیت، ولادت یا مرگ و یا روزى مقدر مى گردد. و هر آنچه در آن شب مقدر شد، و مشیت حضرت حق بر انجام آن تعلق گرفت، از امور قطعى و حتمى و انجام شدنى است، چرا که خواست و مشیت خدا است که در آن نهفته است. راوى مى گوید: پرسیدم که چه چیزى در آیه (آیه 3 سوره قدر): شب قدر از هزار ماه بهتر است، مورد نظر خداوند است؟! فرمود: انجام عملى شایسته و بایسته از قبیل نماز و زکات و کارهاى خیر دیگر در شب قدر، از انجام همین اعمال در هزار ماه دیگر که شب قدر نداشته باشد، بهتر است؛ و اگر خداوند متعال ثواب مؤمنان را چند برابر نمى کرد، هرگز به آن نمى رسیدند، ولى خداوند اجر اعمال نیک آنها را چند برابر مى کند».
12- سعیدبن جبیر مى گوید که از ابن عباس پرسیدم: اجر و پاداش کسى که در ماه رمضان، روزه بگیرد و حق آن را بشناسد چیست؟ گفت: اى پسر جبیر! خود را آماده کن تا تو را از آنچه که گوشهایت تا به حال نشنیده، و در دلت خطور نکرده آگاه کنم، و ذهن خود را از هر فکرى خالى کن (به هنگامى که کاملا آسوده خاطرى به من مراجعه کن)، زیرا آنچه که تو از من خواستى، علم اولین و آخرین است. سعیدبن جبیر مى گوید از نزد ابن عباس بیرون آمدم و فرداى آن روز خود را براى شنیدن سخنان او آماده ساختم، و به هنگام طلوع فجر به خدمتش شتافتم و نماز صبح را خواندم، و آنگاه سؤال خود را به او یادآور شدم. ابن عباس رو به من کرد و گفت: از من بشنو آنچه را که من مى گویم: از رسول خدا (ص) شنیدم که مى فرمود: اگر مى دانستید چه چیزهایى (فیضهائى) براى شما در ماه رمضان نهفته است، مسلما بیشتر خدا را سپاس مى گفتید. چون شب اول (این ماه) فرا مى رسد، خداوند تمام گناهان امت مرا -چه پنهان و چه آشکار را- مى آمرزد، و (مقام) شما را دو هزار درجه بالا مى برد، و براى شما پنجاه شهر بنا مى سازد. و در روز دوم، خداوند به ازاى هر گامى که در آن روز بر مى دارید، (ثواب) عبادت یک سال و ثواب یک پیامبر را در نامه اعمالتان مى نویسد، و اجر روزه یک سال را به نام شما ثبت مى کند.
و خداوند در روز سوم به شماره هر مویى که بر بدن دارید، سرایى در فردوس از در سفید و فروزان به شما عنایت مى کند، که در قسمت فوقانى این بارگاه دوازده هزار اطاق از نور، در قسمت زیرین آن دوازده هزار اطاق قرار دارد، و در هر اطاقى هزار تخت است، و بر هر تختى یک حورى (آرمیده است)، و هر روز هزار فرشته بر شما وارد مى شود، که در دست هر یک از آنها هدیه اى است. و در روز چهارم، خداوند در بهشت جاودانه خود هفتاد هزار کاخ به شما کرم مى کند که در هر کاخى هفتاد هزار اطاق، و در هر اطاقى پنجاه هزار تخت، و بر هر تختى یک حورى است، و در برابر هر حورى هزار خدمتکار (آماده خدمت) ایستاده اند، که روسرى یکى از این خدمتکارها از دنیا و آنچه در اوست، بهتر است. و در روز پنجم، خداوند در جنت المأوى هزار شهر به شما عنایت مى کند، که در هر شهرى هفتاد هزار خانه است، و در هر خانه اى هفتاد هزار سفره، و بر روى هر سفره اى هفتاد هزار ظرف، و در هر ظرفى شصت هزار نوعى از خوردنیها قرار دارد که هیچ یک از آنها شبیه دیگرى نیست. و در روز ششم، خداوند در دار السلام صد هزار خانه به شما مى بخشد، که در هر شهرى صد هزار خانه است، و در هر خانه اى صد هزار اطاق، و در هر اطاقى صد هزار تخت زرین قرار دارد، که طول هر تخت هزار ذراع است، بر هر تختى همسرى حورى که داراى سى هزار گیسو از در و یاقوت بافته شده است آرمیده، و هر گیسوى او را یک صد کنیز به دست مى گیرند. و در روز هفتم، خداوند در جنة النعیم، ثواب چهل هزار شهید و چهل هزار صدیق را به شما عطا مى کند. و در روز هشتم، خداوند پاداشى برابر با ثواب عمل شصت هزار عابد، و شصت هزار زاهد به شما کرامت مى کند. و در روز نهم، ثواب هزار عالم و هزار معتکف، و هزار مرزبان به شما عنایت مى فرماید.
و در روز دهم، خداوند هفتاد هزار حاجت شما را برآورده مى سازد، و آفتاب و ماه و ستارگان و چهارپایان و پرندگان و درندگان و هر سنگ و گل و تر و خشک و تمام ماهیان دریاها و برگهاى درختان براى شما (از خداوند) طلب آمرزش و مغفرت مى کنند. و در روز یازدهم، خداوند براى شما ثواب چهار حج و چهار عمره، که هر حجى به همراه پیامبرى از پیامبران، و هر عمره اى به همراه صدیقى یا شهیدى به جا آورده شود، به شما اعطا مى کند. و در روز دوازدهم، خداوند مقرر فرموده است که گناهان شما را به حسنات مبدل کرده، و حسنات شما را چند برابر کنند، و به ازاى هر حسنه اى یک میلیون حسنه در نامه اعمالتان مى نویسند. و در روز سیزدهم، خداوند پاداشى برابر با عبادت اهل مکه و مدینه در نامه اعمال شما مى نویسد، و شفاعت از بندگان خود را به شماره سنگها و ریگهایى در فاصله مکه و مدینه به چشم مى خورد براى شما مقدر مى فرماید. و در روز چهاردهم، گویا ثواب ملاقات و مصاحبت با آدم و نوح و پس از آنها ابراهیم و موسى و پس از آنها داود و سلیمان نصیب شما مى گردد بدین صورت که با هر پیغمبرى دویست سال خدا را پرستش کرده باشید. و در روز پانزدهم حاجات دنیوى و اخروى شما را برآورده مى کند، و آنچه را که به ایوب عطا کرده است به شما نیز ارزانى مى دارد، و دعایتان را اجابت مى فرماید، و حاملان عرش براى شما طلب آمرزش کنند، و خداوند در قیامت چهل نور به شما کرامت فرماید که ده نور از سمت راست و ده نور از سمت چپ و ده نور از روبرو و ده نور از پشت سر شما (مى تابد). و در روز شانزدهم، خداوند به هنگامى که از قبر بیرون مى آیید شصت جامه براى اینکه بپوشید، و شترى ماده براى آنکه سوار شوید، در اختیار شما قرار مى دهد، و ابرى براى شما مى فرستد که (سایبان شما باشد) و شما را از گرماى آن روز رهایى بخشد. و در روز هفدهم، خداوند تبارک و تعالى مى فرماید: من آنها و پدرانشان را آمرزیدم، و سختیهاى روز قیامت را از آنها برداشتم. در روز هجدهم خداوند به جبرئیل و میکائیل و اسرافیل و حاملان عرش و کرسى و کروبیان فرمان مى دهد که براى امت محمد (ص) تا سال آینده طلب آمرزش کنند، و روز قیامت ثواب بدریون (کسانى که در غزوه بدر ملازم رکاب پیامبر گرامى اسلام بودند) را به شما عنایت مى فرماید.
و چون روز نوزدهم فرا رسد، هیچ فرشته اى در آسمانها و زمین باقى نمى ماند مگر آنکه از خداوند خویش رخصت مى طلبد تا هر روز به زیارت قبور شما بیایند، و هر فرشته اى یک هدیه و یک نوشیدنى به همراه دارد. و هنگامى که بیست روز از ماه رمضان سپرى مى گردد، خداوند هفتاد هزار فرشته مى فرستد تا شما را از (مکر و وسوسه) هر شیطان رانده شده اى حفظ کند، و به ازاى هر روزى که روزه داشته اید خداوند پاداش روزه صد سال را در نامه اعمال شما مى نویسد، و میان شما و آتش جهنم گودالى قرار مى دهد، و ثواب کسى را که تورات و انجیل و زبور و فرقان را خوانده باشد به شما عنایت فرماید، و به تعداد پرهاى جبرئیل (ع) پاداش عبادت یک سال را بنام شما ثبت و ضبط مى کند، و ثواب تسبیح عرش و کرسى را کرامت مى فرماید، و به تعداد هر آیه اى از قرآن هزار حورى را به همسرى شما در مى آورد. و در روز بیست و یکم، خداوند قبر شما را هزار فرسنگ (براى راحتى شما) فراخ مى سازد، و تاریکى و وحشت قبر را از شما دور مى کند و قبرهاى شما را همانند قبرهاى شهدا قرار مى دهد، و سیماى شما را همانند صورت حضرت یوسف فرزند حضرت یعقوب مى کند. و در روز بیست و دوم، خداوند فرشته مرگ را بدانسان که براى پیامبران -که درود ما بر آنان باد- فرستاد، به (یارى) شما مى فرستد، و ترس و وحشت و منکر و نکیر را از شما برمى دارد، و غم دنیا و عذاب آخرت را از شما دور مى سازد. و در روز بیست و سوم، از پل صراط با پیامبران و صدیقان و شهدا و شایستگان عبور مى کنید، و مانند آن باشید که همه یتیمان امتم را سیر کرده باشید، و همه برهنگان امتم را پوشانیده اید.
و در روز بیست و چهارم، هیچ یک از شما بدرود حیات نمى گوئید مگر آنکه مقام خود را در بهشت ببینید، و به هر یک از شما ثواب هزار بیمار و هزار غریبى را که براى طاعت خداوندى (از شهر و دیار خود) بیرون آمده اند عنایت مى کند، و به ثواب آزاد ساختن هزار بنده از فرزندان اسماعیل (نیز) نائل مى شوید. و در روز بیست و پنجم، خداوند هزار سراى بارگاه سبز رنگ در زیر عرش براى شما بنا مى کند، که در فراز هر بارگاه، خیمه اى از نور قرار دارد، و خداوند تبارک و تعالى (شما را اعم از مرد و زن) مورد خطاب قرار داده مى فرماید: اى امت احمد! منم پروردگار شما و شما بندگان و کنیزان منید؛ در سایه عرش من و در این بارگاهها مقام کنید، و بخورید و بیاشامید، گواراى شما باد! هیچ ترسى براى شما نیست و غمگین نخواهید شد؛ اى امت محمد! به عزت و جلالم قسم، شما را به گونه اى به بهشت مى فرستم که موجب شگفتى پیشینیان و آیندگان گردد، و هر یک از شما را با هزار تاج از نور، تاجدار کرده، و بر مرکبى از نور سوار کنم که عنانش از نور است، و عنانش داراى هزار حلقه از طلا، و در هر حلقه اى فرشته اى گمارده شده است، و به دست هر فرشته اى عمودى از نور قرار دارد، تا آنکه با این هیأت و بدون محاسبه و حساب وارد بهشت شود. و چون روز بیست و ششم فرا رسد، خداوند از روى رحمت به شما نظر مى افکند، تمام گناهانتان را مى آمرزد، مگر خونهاى به باطل ریخته شده و اموال بناحق تصرف شده، و خانه شما را روزى هفتاد بار از (آلودگى به) غیبت و دروغ و بهتان پاک مى سازد.
و چون روز بیست و هفتم فرا رسد، (مقام و منزلت شما چنان است که) گویا هر مرد باایمان و زن دیندارى را یارى کرده، و هفتاد هزار برهنه را پوشانیده، و هزار مرزبان را خدمت کرده باشید، و گویا هر کتابى را که خداوند بر پیامبرانش نازل کرده است خوانده باشید. و در روز بیست و هشتم، خداوند در بهشت جاویدان، براى شما صد هزار شهر از نور بنا مى کند، و در جنت المأوى یک صد هزار کاخ از نقره، و در جنت النعیم یک صد هزار خانه از عنبر اشهب، و در جنت الفردوس یک صد هزار شهر که در هر شهر یک هزار حجره قرار داده به شما عنایت مى فرماید، و در جنت الخلد یک صد هزار منبر از مشک، و در درون هر منبرى هزار اطاق از زعفران، و در هر اطاقى هزار تخت از در و یاقوت، و بر هر تختى همسرى از حوران بهشتى به شما عطا مى کند. و چون روز بیست و نهم فرا مى رسد، خداوند یک میلیون محله و در هر محله اى خیمه اى سپید رنگ، و در هر خیمه اى تختى از کافور سپید و بر هر تختى هزار بستر از سندس سبز رنگ، و بر هر بستر حوریه اى است که هفتاد جامه پوشیده است و داراى هفتاد هزار گیسو که با در و یاقوت زینت یافته اند، به شما کرامت فرماید. و چون سى روز ماه رمضان تمام مى شود، خداوند به ازاى هر روزى که گذشته است، ثواب هزار شهید و هزار صدیق و عبادت پنجاه سال را در نامه اعمال شما ثبت مى کند. و نیز به ازاى هر روز روزه دارى ثواب دو هزار روز، روزه مى نویسد، و درجات شما را به تعداد آنچه را که رود نیل رویانده است بالا مى برد، و برات آزادى از آتش جهنم و جواز عبور از صراط و امان نامه مصون بودن از عذاب را به دست شما مى دهد. و بهشت داراى درى است که به آن ریان مى گویند و این در تا روز قیامت باز نمى شود (و در قیامت) این در به روى مردان و زنان روزه دار امت محمد (ص) گشوده مى گردد، سپس رضوان خازن بهشت ندا مى کند: اى امت محمد! بسوى ریان بشتابید، و امت من از این رو به بهشت وارد مى شود. پس کسى که در این ماه مورد آمرزش الهى قرار نگیرد در کدام ماه آمرزیده خواهد شد؟! هیچ نیرو و قدرتى نیست مگر آنکه از جانب پروردگار بلند مرتبه است.
13- «عن عبید الله بن عبد الله بن عباس قال کان رسول الله ص إذا دخل شهر رمضان أطلق کل أسیر و أعطى کل سائل؛ ابن عباس روایت کرده است که چون ماه رمضان فرا مى رسید، رسول خدا (ص) همه اسیران را آزاد، و به همه مستمندان کمک مى کرد».

منـابـع

کلیــد واژه هــا