میرحامد حسین هندی در کتاب ریحانة الادب

مؤلف «ریحانة الادب» درباره ی میرحامد حسین زیر عنوان «صاحب عبقات الانوار» چنین نوشته است:
حجة الاسلام و المسلمین، لسان الفقها و المجتهدین، ترجمان الحکماء و المتکلمین، علامه العصر، میرحامد حسین موسوی هندی.... از ثقات و ارکان علمای امامیه، و وجوه و اعیان فقهای اثنا عشریه، و جامع علوم عقلیه و قلیه، بلکه وجودش از آیات الهیه و حجج فرقه ی محقه، و از مفاخر شیعه بلکه عالم اسلامی بوده، و بالخصوص از وسایل سربلندی این قرن حاضر ما بر قرون دیگر می باشد.
علاوه بر فقاهت و دیگر علوم دینیه، در علم شریف حدیث و اخبار و آثار و معرفت احوال رجال فرقین و علم کلام، خصوصا در مبحث امامت، دارای مقامی عالی و کثرت احاطه و تبحر علمی او مسلم یگانه و بیگانه، و عرب و عجم و عامه و خاصه بوده، و در مدافعه از حوزه ی دیانت و بیضه ی شریعت اهتمام تمام داشته، و تمام ساعات و دقایق عمر شریفش در تألیفات دینی مصروف بوده، و آنی فروگذاری نداشته تا آنکه دست راست او از کثرت تحریر و کتابت عاطل شده و در اواخر با دست چپ می نگاشته است. و از مراجعه به کتاب «عبقات» او مکشوف می گردد، که از صدر اسلام تا عصر وی، احدی در فن کلام، خصوصا در باب امامت بدان منوال و نمط تصنیفی نپرداخته و حاج میرزا محمدحسن شیرازی و شیخ زین العابدین مازندرانی و اکثر اکابر وقت، تقریضات بسیاری بر آن کتاب نوشته اند. و عالم جلیل شیخ عباس هندی شیروانی رساله ی مخصوصی مرسوم به «سواطع الانوار فی تقریضات عبقات الانوار» تألیف [کرده] و تا بیست و هشت تقریض از حجج الاسلام طراز اول نقل [نموده] و در بعضی از آنها تصریح شده بر اینکه به برکت آن کتاب در یک سال جمع کثیری شیعه و مستبصر شده اند. و مخفی نماند که این کتاب «عبقات» در امامت و رد کلمات باب امامت کتاب «تحفة اتنا عشریه» مولوی عبدالعزیز بن ولی الله دهلوی عامی متعصب است، که جمله ای از احادیث متواتره وارده در امامت حضرت امیرالمؤمنین (ع) را انکار نموده است.
میرحامد حسین در این کتاب عبقات متواتر بودن آنها و صحت سند آنها و وثاقت روات آنها را، موافق کتب رجال و احادیث خود اهل سنت، به طرزی عجیب و ابتکاری بیسابقه ثابت و مبرهن می نماید...
و بر شخص متفطن خبیر، واضح و آشکار است که اینهمه احاطه و وسعت نظر جز به تأییدات خداوندی و عنایات حضرت ولی عصر (ع) صورت امکانی عادی ندارد...
درباره ی شرح زندگانی این عالم ربانی مآخذ دیگری نیز وجود دارد. برای اطلاع بیشتر و تحقیق در احوال وی، باید به آنها رجوع کرد، از جمله:
احسن الودیعه (ج1/104-109)، المآثر و الآثار (169)، هدیة الاحباب (177)، ایضاح المکنون (ذیل «عبقات»)، مستدرک الوسائل (خاتمه)، فوائد الرضویه (ج1/91-92) اعیان الشیعه (ج18/371-374)، علماء معاصرین (30-34)، لغت نامه (بخش 2، از حرف ح/149)، سواطح الانوار فی تقریضات عبقات الانوار، القصائد المشکلة فی المراثی المثکله (شامل 17قصیده، در سوک میر حامدحسین)، مؤلفین کتب چاپی (ج2)، ارمغان دوره ی 27 (1337ش) شماره ی 7 ( 313-317)، و شماره ی 8 (353-355)، و شماره ی 9 (415-419).

منـابـع

کلیــد واژه هــا