ادله مکاتب اقتصادی سرمایه داری و سوسیالیستی در تأیید و نفی ارث

طرفداران ارث، به نقل فلیسین شاله در جزوه "سرمایه داری و سوسیالیسم"، مجموعا سه دلیل برای مشروع بودن ارث ذکر کرده اند:
الف: "حق ارث گذاردن، نتیجه منطقی حق مالکیت است. انسان مختار است آنچه را که مالک است از بین ببرد یا ببخشد، بنابراین می تواند دستور دهد که بعد از مرگ او آن را به دیگران ببخشند، یعنی می تواند آن را به ارث بگذارد. با از بین رفتن کسی که شیء را تولید کرده است، شیء از بین نمی رود. بنابراین آن کس می تواند اشخاصی را که باید بعد از مرگ او شیء را صاحب شوند تعیین کند".
سوسیالیست ها جواب دلیل اول طرفداران ارث را این طور می دهند:
"اگر چیزی را که ساخته می شود منحصرا محصول کار فردی بدانیم اشتباه کرده ایم زیرا آن چیز در عین حال نتیجه زحمات جامعه نیز محسوب می شود. فی الحقیقة شخصی که کار می کند در میان جامعه بسر می برد و از حمایت آن بهره مند می گردد و نیز از تمام کاری که آدمیان در گذشته و حال انجام داده اند و از تمام اکتشافات علوم و اختراعات فنون، استفاده می نماید. بنابراین چیزی که تولید می شود، هم محصول کار فرد است و هم محصول کار جامعه. ممکن است جامعه، در حیات فرد تولید کننده اشیاء، از حقی که بر آن اشیاء دارد، صرف نظر نماید، ولی بعد از مرگ آن فرد می تواند حق خود را مطالبه کند".
ب: "ارث از نقطه نظر اخلاقی، مشروع بلکه ممدوح است، زیرا سبب تقویت رابطه خانوادگی می شود. فی الحقیقه امید این که بتوانند برای اطفال خود آسایش و رفاهیت بیشتری فراهم نمایند، سبب تحریک فعالیت پدر و مادر و تشویق آنها به زحمت کشیدن می گردد".
سوسیالیست ها جواب دلیل اخیر طرفداران ارث را این طور می دهند:
"از نقطه نظر عواطف و احساسات، راست است که پدران از کوششی که برای اصلاح اوضاع و تأمین آتیه فرزندان خود مبذول می دارند لذت می برند، لکن باید دانست که ارث به جای این که سبب اتحاد افراد خانواده بشود، بیشتر موجب افتراق و اختلاف ایشان می گردد".
ج. "از نقطه نظر اجتماعی، ارث، مفید بلکه لازم است. اگر ارث مرسوم نبود، آدمیان همین که به سن معینی می رسیدند، دیگر کار نمی کردند، آنچه را که قبلا تولید نموده بودند به مصرف می رسانیدند. جامعه را می توان به شخصی تشبیه کرد که احتیاج به محصول فراوان دارد و از تمام ترقیات و تمام عواملی که تشویق به کار کردن می نماید منتفع می شود، این شخص اجتماع است، که از تمام میراث های فردی استفاده می کند".
در جواب این دلیل طرفداران ارث نیز می گویند:
"اصل نفع اجتماعی نیز که طرفداران سرمایه داری برای موجه ساختن ارث، دلیل می آورند، مورد قبول سوسیالیست ها نیست. اینها می گویند اگر آدمیان به ارث گذاردن هم علاقه نداشتند باز بسیاری از آنها در نتیجه عادت، ذوق یا جاه طلبی به کار خود ادامه می دهند".
سوسیالیست ها گذشته از اینکه ادله طرفداران ارث را رد می کنند ادله جداگانه ای نیز بر بطلان ارث ذکر می کنند از قبیل قطع رابطه کار و مالکیت، فساد اخلاق و عاطل و باطل ماندن وراث، مقدمه شدن برای اینکه بعد از چند نسل ثروت ها در نقطه های خاصی متمرکز شود و بی عدالتی (عدم مساوات و اختلاف طبقاتی)، به وجود بیاید.

منـابـع

کلیــد واژه هــا