شفاعت معصومین از نظر قرآن و روایات

از جمله شفیعان روز قیامت پیامبر اکرم (ص) و خمسه طیبه و امامان به حق و حضرت صدیقه کبری (س) هستند. در سوره انبیاء وارد است که: «و قالوا اتخذ الرحمن ولدا سبحنه بل عباد مکرمون* لایسبقونه بالقول و هم بامره یعملون* یعلم ما بین ایدیهم و ما خلفهم و لایشفعون الا لمن ارتضی و هم من خشیئته مشفقون؛ و می گویند که خداوند رحمن برای خود اولادی (از پسر چون عیسی و از دختر چون ملائکه) اتخاذ کرده است؛ بلکه آنان (پیامبران و فرشتگان) بندگان مکرم و بزرگوار خدا هستند که در گفتار خود از او جلو نمی افتند و پیشی نمی گیرند و به امر خدا عمل می کنند. خداوند از آنچه در برابر آنهاست و از آنچه در پشت سر آنهاست علم و اطلاع دارد و ایشان شفاعت نمی کنند مگر برای کسی که دینش و عقیده اش پسندیده باشد؛ و ایشان از خوف و خشیت خدا در هراس هستند» (انبیاء/ 26-28). چون نصاری، عیسی را پسر خدا و یهود، عزیر را پسر خدا می دانند و مشرکین جاهلیت ملائکه را دختران خدا می پنداشتند و به اطلاق این آیه هر دو صنف از پیامبران و فرشتگان، بنده مکرم خداوند محسوب شده و مقام شفاعت به آنها اجمالا داده شده است.
و نیز آیه 86 سوره زخرف («و لایملک الذین یدعون من دونه الشفعة الا من شهد بالحق و هم یعلمون؛ و حق و مالکیت شفاعت را کسانی که غیر خدا را می پرستند ندارند، مگر خدا پرستانی که شهادت به حق دهند و آنها از واقعه مورد شهادت علم و اطلاع داشته باشند») دلالت بر شفاعت پیامبران و امامان و معصومان و فرشتگان می کند، و این دو آیه به طور کلی عمومیت دارند و شامل ملائکه و پیغمبران و صدیقان به طور عموم می شوند.
در «دعوات» راوندی از سماعه بن مهران وارد است که: «حضرت امام رضا (ع) گفته اند: چون حاجتی به سوی خداوند داشتی بگو: بار پروردگارا! من از تو می خواهم به حق محمد و علی، چون برای آن دو در نزد تو شأن بزرگ و قدر عظیمی است؛ پس به حق آن شأن و به حق آن قدر، درود بر محمد و آل محمد بفرست و فلان و فلان حاجت مرا بر آور! چون روز قیامت بر پا شود هیچ فرشته مقربی و هیچ پیامبر مرسلی و هیچ مؤمن آزمایش شده ای نیست مگر آنکه او نیازمند به آن دو نفر است.
در «محاسن» احمد بن محمد برقی، از پدرش، از سعدان بن مسلم، از معاویه بن وهب روایت می کند که: ابن وهب می گوید: «من از امام صادق (ع) از تفسیر این آیه که در روز قیامت هیچکس سخن نمی گوید مگر کسی که خداوند به او اذن داده باشد و راست بگوید، سؤال کردم. حضرت فرمود: سوگند به خدا که ما در آن روز اذن داده شده گانیم و گویندگان راست. من عرض کردم: فدایت شوم، شما هنگامی که سخن بگوئید چه می گوئید؟! حضرت فرمود: پروردگار خود را تمجید می کنیم و بر پیامبرمان درود می فرستیم و از شیعیان و پیروانمان شفاعت می کنیم و بنابراین خداوند ما را رد نمی کند.»
«ابن وهب گوید: از امام صادق (ع) درباره گفتار خداوند که: کیست در نزد خداوند شفاعت کند مگر به اذن او؟ اوست که می داند آنچه در برابر آنهاست و آنچه پشت سر آنهاست، پرسیدم (یعنی پرسیدم ایشان چه کسانی هستند؟). حضرت فرمود: آن شفیعان فقط ما هستیم».
در «مناقب» ابن شهرآشوب از حضرت صادق (ع) درباره تفسیر آیه 2 سوره یونس («و بشر الذین ءامنوا أن لهم قدم صدق عند ربهم؛ و مومنان را بشارت ده که نزد پروردگارشان پایگاهی رفیع دارند؟) روایت کرده است، حضرت فرمودند: مراد، ولایت امیرالمؤمنین است و مراد از قدم صدق، شفاعت رسول الله است و مراد از «والذی جآء بالصدق؛ و آن کس که (سخن) راست آورد» (زمر/ 33) شفاعت علی است و مراد از آیه 19 سوره حدید («أولـ'´ئک هم الصدیقون والشهد´آء عند ربهم؛ آنها صدیقان و گواهان نزد پروردگارند») شفاعت امامان است».
و نیز در «مناقب» وارد است: «النبی صلی الله علیه وءاله وسلم (قال): إنی لاشفع یوم القیمة فأشفع، و یشفع علی فیشفع، و یشفع أهل بیتی فیشفعون؛ رسول الله فرمودند: من در روز قیامت شفاعت می کنم و شفاعت من قبول است، علی شفاعت می کند و شفاعت او قبول است و اهل بیت من شفاعت می کنند و شفاعت آنها قبول است» (مناقب ج1، ص352)
نقش نگین صاحب بن عباد که با آن مهر می کرده است این بوده است: «شفیع إسمعیل فی الاخرة محمد و العترة الطاهرة؛ شفیع اسمعیل در روز قیامت، محمد و عترت پاک او هستند.» (همان مصدر، ص352)
از اشعاری که خطاب به اهل بیت و در مقام حمد و ثنای آنان است، این ابیات است:
1ـ خداوند به شما چیزهایی را عطا کرد، تا از بزرگی و عظمت آن در میان مردم، ارباب و خدایان خوانده شدید!
2ـ اشباح شما در بدو آفرینش و طلوع نور توحید بر ظلال کائنات، برای خداوند نسبت به تمام عالمیان و جهانیان، حکم خدمتکاران و حاجبان را داشت.
3ـ و شما هستید آن کلماتی که جبرئیل (ع) به آدم، در وقتی که گناه کرده و می خواست توبه کند، تلقین کرد!
4ـ و شما هستید قبله دین خدا، آن قبله ای که خداوند آن را برای سالکان و قاصدان به سوی حضرت رحمن، محراب قرار داده است.

منـابـع

کلیــد واژه هــا