تخت جمشید

نام تخت جمشید
تخت جمشید نام امروزی «پارسه» است. «پارسه» از زبان پارسی باستان است و یونانیان آن را پِرسپولیس به یونانی یعنی «پارسه شهر» خوانده اند. مردم محلی این مکان را جایگاه تاجگذاری پادشاه باستانی جمشید پیشدادی می دانسته اند. 11/6171-2231-6300-6812

پیشینه
این بنا را تخت جمشید یا قصر شاهی جمشید پادشاه اسطوره ای ایران مینامند که در شاهنامه فردوسی بزرگ ساختن کاخهای باشکوه به او که دیو و جن ها تختش را حمل می کردند نسبت داده شده است. عقائد مختلفی درباره تخت جمشید وجود دارد: پایتخت، خزانه، مکانی مقدس ،محل برگزاری جشن ها، نوعی سازمان ملل یا مجلس بزرگان و دانشمندان. آنگونه که در منابع متعدد و گوناگون تاریخی آمده است ساخت تخت جمشید در حدود 25 قرن پیش در دامنه غربی کوه رحمت، به عبارتی میترا یا مهر و در زمان داریوش اول (داریوش کبیر) هخامنشی آغاز گردید و سپس توسط جانشینان وی با تغییراتی در بنای اولیه آن ادامه یافت. بر اساس خشت نوشته های کشف شده در تخت جمشید در ساخت این بنای باشکوه معماران، هنرمندان، استادکاران، کارگران، زنان و مردان بیشماری شرکت داشتند که علاوه بر دریافت حقوق از مزایای بیمه کارگری نیز استفاده میکردند.

چگونگی سازه
یکی از سرستون های پیشنهادی که مورد تأیید قرار نگرفته بود به همین دلیل در آن محل مدفون شده بود. وسعت کامل کاخ های تخت جمشید ۱۲۵ هزار متر مربع است که بر روی سکوئی که ارتفاع آن بین ۸ تا ۱۸ متر بالاتر از سطح جلگهٔ مرودشت است، بنا شده اند و از بخش های مهم زیر تشکیل یافته است:
کاخ های رسمی و تشریفاتی تخت جمشید (کاخ دروازه ملل)
سرای نشیمن و کاخ های کوچک اختصاصی
خزانه ٔ شاهی
دژ و باروی حفاظتی

پلکان های ورودی سکو و دروازهٔ خشایارشا
ورودی سکو، دو پلکان است که روبروی یکدیگر و در بخش شمال غربی مجموعه قرار دارند که همچون دستانی است که آرنج خویش را خم کرده و بر آن است تا مشتاقان خود را از زمین بلند کرده و در سینه خود جای دهد. این پلکان ها از هر طرف ۱۱۱ پله ٔ پهن و کوتاه (به ارتفاع 10 سانتیمتر) دارند. بر خلاف عقیده بسیاری از مورخین که مدعی بودند ارتفاع کم پله ها به خاطر این بوده که اسب ها نیز بتوانند از پله ها بالا بروند، پله ها را کوتاهتر از معمول ساخته اند تا راحتی و ابهت میهمانان (که تصاویرشان با لباسهای فاخر و بلند بر دیوارهای تخت جمشید نقش بسته) هنگام بالا رفتن حفظ شود. بالای پلکان ها، بنای ورودی تخت جمشید، «دروازه بزرگ » یا «دروازهٔ خشایار شاه»، قرار گرفته است. ارتفاع این بنا ۱۰ متر است.
این بنا یک ورودی اصلی و دو خروجی داشته است که امروزه بقایای دروازه های آن برجاست. بر دروازهٔ غربی و شرقی طرح مردان بالدار و طرح دو گاو سنگی با سر انسانی حجاری شده است. این دروازه ها در قسمت فوقانی با شش کتیبهٔ میخی به زبان هایی چون بابلی و عیلامی تزیین یافته اند. این کتیبه ها پس از ذکر نام اهورامزدا به اختصار بیان می کند که: «هر چه بدیده زیباست، به خواست اورمزد انجام پذیرفته است.» دو دروازه خروجی یکی رو به جنوب و دیگری رو به شرق قرار دارند و دروازه جنوبی رو به کاخ آپادانا، یا کاخ بزرگ بار، دارد.

پلکان های کاخ آپادانا
کاخ آپادانا در شمال و شرق دارای دو مجموعه پلکان است. پلکان های شرقی این کاخ که از دو پلکان یکی رو به شمال و یکی رو به جنوب تشکیل شده اند، نقوش حجاری شده ای را در دیوار کنارهٔ خود دارند. پلکان رو به شمال نقش هایی از فرماندهان عالی رتبهٔ نظامی مادی و پارسی دارد در حالی که گل های نیلوفر آبی را در دست دارند، حجاری شده است. در جلوی فرماندهان نظامی افراد گارد جاویدان در حال ادای احترام دیده می شوند. در ردیف فوقانی همین دیواره، نقش افرادی در حالی که هدایایی به همراه دارند و به کاخ نزدیک می شوند، دیده می شود.

منـابـع

کلیــد واژه هــا