مسجدالحرام

مسجدالحرام، مسجدی که کعبه (خانه خدا) را چون نگینی در درون خود جای داده است.
مسجدالحرام محوطه ای اطراف خانه کعبه! در کشور عربستان که سابقه ای تاریخی دارد.
در زمانی که ابراهیم پیامبر و فرزندش حضرت اسماعیل، کعبه را تجدید بنا کردند، اطراف آن، هیچ ساختمانی نبود و عموما قبایلی که در آن خطه زندگی می کردند، در دره ها و شعب های اطراف، مسکن داشتند. به تدریج نقاط نزدیک به کعبه مسکونی شد تا اینکه در زمان "قصی بن کلاب" جد چهارم پیغمبر اکرم، مردم در مکه زیاد شدند و اطراف کعبه به صورت مسجدی درآمد. در زمان پیغمبر اسلام، این محوطه دیوار نداشت!
در زمان خلافت عمر، خلیفه دوم، بر وسعت آن افزوده و دور تا دور آن را دیوار کشیدند. در سالهای بعد تجدید بنا و توسعه هایی صورت گرفت. سال 17 هجری قمری، در پی سیل عظیمی که خسارت زیادی به مسجد وارد شد، مسجد تجدید بنا شد. سال 26 هجری قمری وسعت آن را گسترش دادند.
زمان "عبدالملک مروان" و والی او "حجاج بن یوسف"، بعد از شکست "عبدالله بن زبیر" و فتح مکه، سال 75 هـ ق، مجددا ساختمان آن تجدید بنا شد.
و همینطور در سالهای 91 هـ ق، زمان ولیدبن عبدالملک و سال 137 هـ ق زمان منصور عباسی و سال 196 هـ ق زمان مهدی عباسی اضافاتی بر این مکان شریف شد و توسعه پیدا کرد! و بالاخره در سال 979 هـ، در زمان سلطان سلیم عثمانی، بنای جدید مسجدالحرام شروع و در سال 1039 تمام شد.
بار دیگر در سال 1375 هـ ق، مسجد توسعه یافت و به مساحت "160861" مترمربع رسید. البته در سالهای اخیر، دولت عربستان سعودی، تغییرات دیگری داده که همچنان ادامه دارد.
در حال حاضر، بنا به گفته مورخین، مساحت کل مسجدالحرام بعد از آخرین توسعه، 361000 مترمربع است که گنجایش 730000 نمازگزار را دارد. اکنون بنای چند طبقه ای با سنگ های مرمرین و شبستانهای وسیع و عظیم و باشکوه، در اطراف آن است ولی هنوز قسمت مهمی از ایوان ها و شبستان های ساخته شده در زمان عثمانیان، در میان محوطه سعودی وجود دارد. مسجدالحرام دارای چندین درب و چندین مناره است.

مناره های مسجدالحرام:
مسجدالحرام، اول دارای 4 مناره بود که مؤذن بر بالای آن اذان می گفت.
مناره اول، در ناحیه درب بنی سهم
مناره دوم، در طرف اجیاد و مشرف بر بازار خیاط ها در "باب الخزوره" که اذان ماه رمضان گفته می شد.
مناره سوم، مشرف بر خانه ابن عباد و خانه سفیانی ها و سوق اللیل که به "مناره مکه" معروف بود.
مناره چهارم، میان شرق و شمال، مشرف بر دارالاماره و بازار کفاش ها.
بعدا مسجد دارای 7 مناره شد به نام های؛ مناره باب العمره، مناره باب السلام، مناره باب الخزوره، مناره باب الزیاره، مناره باب علی، مناره قایتبانی، مناره سلیمانیه!
بزرگ مؤذن ها در مناره "باب العمره" اذان می گفت و دیگران آن را تکرار میکردند!
در توسعه اخیر مسجدالحرام در سالهای 69 و 70 و 71، دو مناره دیگر توسط آل سعود بر آنها اضافه شد که نتیجتاً مناره مسجدالحرام در حال حاضر، 9 مناره است!

درب های مسجدالحرام:
تعداد درب های مسجد در زمان های مختلف، زیاد شده تا آنجا که امروز، دارای 62 درب بزرگ و کوچک است. دربهای اصلی آن عبارتست از:
باب السلام، باب العمره، باب ملک عبدالعزیز.
باب بنی شیبه، که به باب الکبیر موسوم است.
باب دارالقواریر یا تالار آئینه و خانه آئینه که فعلا به نام "باب القراره" موسوم است.
باب "ام هانی" دختر ابی طالب خواهر حضرت علی (ع).
باب السلام کبیر، باب وداع، باب ابراهیم، باب داودیه، باب الفتح، باب مکه، باب جده، باب شریف، باب الفرضه، باب المربغه، باب جبرئیل که برخی آن را باب آل عثمان گفته اند.
باب العتیق، باب الباسطه، باب الزیاره، باب القطبی، باب العباس، باب السلام صغیر که به باب "قایتبای" معروف است.
باب علی که همان را باب "بنی هاشم" نیز می دانند.
باب حج، مقابل باب بنی هاشم.
و اسامی دیگر که برای اطلاع کافی باید به کتب مربوطه مراجعه شود.

منـابـع

کلیــد واژه هــا