طرح یک پرسش و پاسخ، درباره مصلحت خداوند در تعیین مدت عمر صالحان

یکی از سوال هایی که در بحث عدل خداوند متعال مطرح می شود، از این قرار است: دو نفر صالح یکی سی سال و دیگری شصت سال عمر می کنند چنانچه نفر اول به در گاه خداوند اعتراض کند که چرا مثل برادر خود عمر نکردم تا عبادتم زیادتر و اجر و درجه ام  فزونتر گردد، چه جوابی دارد؟

جواب اول: زیادی و کمی عمل یا از جهت کمیت ( مقدار) است مثل اینکه یک سال شبها  را به نماز و ذکر بیدار باشد و روزها را روزه دار بوده و از تمام دارایی به مقدار ضرورت مصرف نموده و تتمه را در راه خدا انفاق نماید و یا از جهت گیفیت ( چگونگی) است که از حیث شرایط صحت و قبول جامعتر یا ناقص تر باشد مثل اینکه شخصی نماز مغرب و عشای واجب را بخواند در حالی که با حضور قلب و خشوع و حالت هیبت و حیا و تعظیم باشد، بعد تا صبح بخوابد البته افضل است از کسی که نمازش دارای این حالات نباشد و از اول شب تا صبح مشغول خواندن نماز باشد، چنانچه از حضرت رسول صلی الله علیه و آله وسلم در بحارالانوار نقل نموده: "صلوه رکعتین خفیفتین فی تمکن خیر من قیام لیله"، و نیز عمل کننده ای که ورع و تقوای او بیشتر باشد، عمل او به حسب کیفیت مقبول تر و اجرا او عظیم تر و شواهد مطلب بسیار است. پس از دانستن این مقدمه،  می گوییم ممکن است که سی  سال عمرش در عبادت بوده و از دنیا برود، خداوند متعال او را در این مدت کم، توفیقاتی مرحمت فرموده باشد که اعمال سی ساله او به حسب کیفیت مطابق یا زیادتر باشد، از اعمال کسی که شصت سال در عبادت عمر  نموده است، بنابراین، جای سوال باقی نیست.  

جواب دوم: ممکن است آن کسی که سی  سال در عبادت عمر نموده و خداوند او را قبص روح فرموده، حال او طوری بوده که اگر بیشتر در دنیا می ماند در اثر ابتلاآت و امتحانات و تغییرات اوضاع معیشت، موفق به عمل بیشتری نمی شد بلکه ممکن بود آن مقدار از سعادتی که کسب نموده از دست بدهد و در قیامت می فهمد که مرگ او در آن سن، لطفی خاص بوده است و جایی برای سوال مذکور نباشد که بگوید چرا بیشتر مرا عمر ندادی. 

جواب سوم: ممکن است آن کسی که سی سال بیشتر عمر ننموده، در اثر سوء اختیارش  خودش و ار تکاب بعضی محرمات الهیه از قبیل قطع رحم یا قسم دروغ، مرگ خود را نزدیک نموده  باشد؛ چنانچه کسی شصت سال عمر نموده، در اثر حسن عمل و بجا آوردن اعمال صالحه که موجب طول عمر می گردد باشد؛ چنانچه از حضرت صادق علیه السلام مروی است: کسانی که به سبب گناهان می میرند، از کسانی  که به سبب اجل و تمام  شدن مدت عمرشان می میرند، بیشترند و کسانی که به سبب نیکی کردن زندگی کرده در دنیا می مانند بیشتر از کسانی که به سبب عمر داشتن، زنده اند. در قیامت که حقایق مکشوف می شود جایی برای سوال مزبور باقی نماند. 

منـابـع

کلیــد واژه هــا