فضیلت حج و آثار دنیوی ترک آن

برای به جا آوردن حج، پادش های بزرگ و فضیلت های فراوان و آثار دنیوی و اخروی است که در روایات زیادی به آنها اشاره شده است و برای تذکر به پاره ای از آنها اشاره می شود:
رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم می فرماید: «حج کنندگان سه صفند: صنف اول، که نصیبشان بیش از دیگران است، کسی است که گناهان گذشته و آینده اش آمرزیده شده و خداوند او را از عذاب قبر در امان نگه می دارد. صنف دوم، کسی است که نصیبش فقط آمرزش گناهان گذشته اش می باشد. و اما صنف سوم، کسی است که مال و اهلش در حفظ الهی هستند تا از حج برگردد».  و در حدیث دیگر است که این کسی است که به واسطه نداشتن شرایط قبولی حج، اجر اخروی ندارد و فقط سرپرستی از اهل و مالش  می شود تا برگردد.

شخصی در مسجدالحرام از حضرت صادق علیه السلام پرسید: کسی که از همه، وزر و بدبختیش بیشتر است کیست؟ فرمود: «کسی که می ایستد در: دو موقف ( یعنی عرفات و مشعر الحرام) و سعی می کند بین صفا و مروه و طواف می کند دور خانه خدا و در مقام ابراهیم نماز می خواند و پس از آن گمان می کند خدا او را نیامرزیده است.  پس چنین  شخصی ورزش از همه بزرگتر است» ( زیرا از رحمت خدا مأیوس است و یأس از بزرگترین گناهان کبیره است). حضرت علیه السلام از پدران خود روایت می فرماید که یک نفر اعرابی خدمت حضرت رسول صلی الله علیه و آله آمد و گفت برای حج حرکت کردم و نرسیدم و من مرد مالداری  هستم، امر بفرمائید تا مقداری از مالم را انفاق کنم تا مثل ثواب حج نصیبم  گردد. حضرت فرمود: به کوه ابوقبیس بنگر، اگر طلای سرخ شود و مال تو باشد و همه را در راه خدا انفاق کنی، به آنچه به شخص حج کننده می رسد نخواهی رسید. پس از آن فرمود: شخص حج کننده هنگامی که مشغول تهیه سفر حج می شود، چیزی را برنمی دارد و نمی گذارد مگر اینکه ده حسنه برایش ثبت می شود و ده درجه برایش بلند می شود. و چون سوار شترش می شود، به هر گامی که بر می دارد برایش چنین خواهد بود، و چون طواف خانه خدا کرد، از گناهانش پاک می شود. و چون بین صفا و مروه سعی کرد، باز از گناهانش بیرون می رود. و چون به عرفات وقوف کرد، باز از گناهانش پاک می شود و چون به مشعر وقوف کرد باز از گناهانش پاک می گردد پس آن حضرت هریک از مواقف را بیان نموده و فرموده: از گناهان پاک می گردد. آن گاه به اعرابی فرمود:کی به تو آثاری که برای حج کننده است می رسد؟» و حضرت صادق علیه السلام می فرماید: «بر حج کننده گناهانش تا چهار ماه نوشته نمی گردد بلکه در این مدت برایش حسنات ثبت می شود مگر اینکه گناه کبیره کند.»

محدث فیض در شرح این حدیث فرموده: برای گناهان انواع مختلفی است در تأثیر و سیاه کردن قلب و از لحاظ بزرگی و کوچکی مراتب دارد. شاید مراد از حدیث این باشد که در هر موقفی از موقف، حج کننده  از نوعی از گناهان پاک می گردد یا مرتبه ای از مراتب گناهانش پاک می شود تا اینکه از تمام انواع گناهان پاک گردد. و در حدیث است که بعضی از گناهان است که پاک نمی کند آن را  مگر وقوف به عرفات در روز عرفه و همچنین می فرماید: حج و عمره کنندگان، مهمانان و واردان بر خدایند. اگر از او چیزی  بخواهند به ایشان می دهد و اگر او را بخوانند اجابت می فرماید و اگر در باره کسی شفاعت کنند می پذیرد و اگر ساکت باشند، بدون سوال به ایشان عنایت خواهد فرمود و در برابر هر درهمی که در این راه صرف کنند هزار هزار برابر عوض خواهد داد. و نیز می فرماید: هنگامی که حاجی وارد مکه می شود، خداوند دو ملک را بر او موکل می فرماید که طواف و نماز و سعی او را نگهدارند و چون در روز عرفه وقوف کرد بر شانه راست او می زنند و می گویند: گذشته هایت را خدا آمرزید، آتیه خود را مواظب باش. اخباری که در فضیلت حج رسیده بسیار و همین مقدار کافی است.

آثار دنیوی تأخیر حج:
باید دانست که از آثار حج، امور چندی است که در اخبار به آن اشاره شده است. از آن جمله نرسیدن به چیزی است که برای آن حج را به تأخیر انداخته است. حضرت باقر علیه السلام می فرماید: «نیست بنده ای که برای رسیدن به امری و کاری از کارهای دنیا، حج را ترک کند مگر اینکه خواهد دید کسانی را که حج کردند و برگشتند در حالی که کار او انجام نگرفته و به مقصودش نرسیده است.»

از آن جمله ترک حج، موجب فقر است. چنان که رسول خدا صلی الله علیه و آله در ضمن خطبه غدیریه چنین فرمود: «ای مردم حج خانه خدا کنید. پس خانواده ای که حج کنند ثروثمند می شوند و خانواده ای که حج را ترک کنند تهیدست خواهند شد»، بنابراین حج سبب غنا است، چنان چه می فرماید: « ای مردم حج کنندگان یاری شدگان اند از طرف خداوند و آنچه خرج کرده اند عوضش به آنها می رسد( یعنی در همین دنیا) و خداوند اجر نیکوکاران را ضایع نمی سازد ( یعنی در آخرت).

حضرت باقر علیه السلام می فرماید: «سه چیز است که علاوه بر ثواب های اخروی، در همین دنیا آثاری دارد، حج که اثرش برطرف شدن فقر است؛ صدقه که جلوگیرنده بلا   است، نیکی و احسان که زیاد کننده عمر است».

حضرت صادق علیه السلام می فرماید: «اگر مردم حج را ترک کنند، مهلت داده  نمی شوند از نزول عذاب یا اینکه فرمود: برایشان عذاب نازل می شود.»

سماعه می گوید حضرت صادق علیه السلام فرمود: «چه شد که امسال  حج نکردی؟ گفتم: به واسطه معامله ای که با جمعی نموده ام و کارهای دیگر، و امید است که این کارهائی که مانع از حجم شده، خیر باشد. فرمود: به خدا سوگند، خدا خیری در این کارهایت که مانع حج رفتنت شده، قرار نداده است. کسی از حج محروم نمی شود مگر به سبب گناهی که نموده و آنچه را که خداوند عفو می فرماید از گناهان بیشتر است.»

اسحاق بن عمار به حضرت صادق علیه السلام عرض کرد: مردی با من، در رفتن حج مشورت کرد و چون او را ضعیف الحال دیدم (یعنی قدرت مالی و بدنی او کم بود) او را  از حج رفتن. باز داشتم. امام علیه السلام فرمود: «چقدر سزاواری که برای این کاری که کردی یک سال مریض شوی». اسحاق می گوید: همان طوری که امام علیه السلام فرموده بود، یک سال مریض شدم. از این حدیث معلوم می شود که شخص نباید کسی را که قصد خیری دارد خصوصا حج، او را منصرف کند و اگر چنین کرد، از کسانی است که راه خدا را جلوگیری کرده، بلکه باید برعکس او را تشویق به سرعت در خیر کند که مبادا از او فوت گردد، و همچنین نباید او را از آن خیری که در نظر دارد منصرف و به خیر دیگری  که به نظرش بهتر است، راهنمائی کند زیرا ممکن است آن خیر را ترک کرده و به خیر بهتر هم موفق نشود و اگر کسی اراده کننده خیر را تشویق کرده؛ وادار به سرعت در خیرش کرده، از جمله امر کنندگان  به معروف  است.

حضرت صادق علیه السلام می فرماید: «باید بترسید و پرهیز کنید از اینکه برادر دینی خود را از حج باز دارید که اگر کسی چنین کرد علاوه بر عذاب آخرت که برایش آماده می شود. در همین دنیا هم به بلای دنیوی مبتلا می شود.»

منـابـع

کلیــد واژه هــا