مبارزات سیاسی علمای شیعه در عصر غیبت کبری

مجموعه مبارزات سیاسی علمای شیعه در عصر «غیبت کبری» را می توانیم در دو مطلب خلاصه کنیم:

1- زمینه فعالیت سیاسی

2- مراحل فعالیت سیاسی و انواع آن در هر مرحله

* زمینه های فعالیت سیاسی

زمینه های فعالیت سیاسی نیز در دو زمینه بوده است:

الف: در داخل مرزهای دولت اسلامی و در برابر استبداد سیاسی حاکمان مسلمان یا غیرمسلمان

ب: در خارج از مرزهای دولت اسلامی و در برابر قدرت های خارجی و استعمارگران

* فعالیت های درون مرزی

مجموعه فعالیت های سیاسی درون مرزی عبارتند از:

1- کشاندن امت اسلامی و نگه داشتن شیعیان در صحنه سیاست از راه تبلیغ، هدایت، و تربیت، و تأسیس و هدایت حرکت های اسلامی برای مبارزه با استبداد و ستمگری حاکمان مسلمان و مبارزه با تز «جدائی دین از سیاست»، و مطالبه حقوق سیاسی پایمال شده امت اسلامی.

2- مبارزه مستقیم و غیرمستقیم با انحراف حاکمان، از راه کشف انحرافات و پی آمدهای فکری، اخلافی و عملی (فردی و اجتماعی) و مبارزه با غصب خلافت و تسلط طاغوت ها بر امت اسلامی، و هدایت و حمایت نهضت ها و حرکت های اسلامی مبارز.

3- حفظ وحدت کلمه امت اسلامی و جامعه یعنی از راه تبلیغ اهمیت این وحدت و مبارزه با هرگونه تفرقه گرائی توسط گروه های افراطی متعصب و متحجر.

4- حفظ هویت اسلامی جامعه و اصالت فکری مسلمانان و شیعیان با تربیت علما، دانشمندان و محققان، و ترویج علم و معروفت و تأسیس حوزه های علمیه در سراسر نقاط جهان اسلام.

5- مبارزه با انحرافات فکری و اخلاقی که توجیه گر سیاست های حاکمان منحرف بوده است.

* فعالیت های برون مرزی

مجموعه فعالیت های سیاسی برون مرزی علمای شیعه در عصر «غیبت کبری» نیز عبارتند از:

1- مبارزه با نفوذ و تهاجم فرهنگی غرب و تلاش برای بیرون آوردن خودباختگان، از غرب زدگی یا شرق زدگی از راه مبارزه با حرکت های تبشیری مسیحی و استشراقی و حرکت های الحادی و ضد اخلاقی ( و لا ابالی گری) که تماما زمینه را برای سلطه سیاسی و فرهنگی بیگانگان فراهم می کنند.

2- رهبری، هدایت و شرکت فعال در مبارزات مسلحانه برای رفع تهاجم نظامی استعمارگران در نقاط مختلف کشورهای پهناور اسلامی.

3- مبارزه بی امان با سلطه گری سیاسی و اقتصادی دو ابر قدرت غرب و شرق و تلاش برای جلوگیری از زیر سلطه بردن کشورهای اسلامی.

4- مبارزه با تضعیف و ایجاد تفرقه در میان امت اسلامی و تجزیه سیاسی و غصب اراضی کشورهای اسلامی.

5- مبارزه با ابرقدرتی استکبار جهانی و به خاک مالیدن جبروت و باطل کردن افسانه شکست ناپذیر بودن ابرقدرت ها.

* مراحل فعالیت سیاسی و انواع آن در هر مرحله

به طور طبیعی فعالیت ها و مبارزات سیاسی از انتقاد و اعتراض شروع می شود و در صورت مساعد بودن شرایط، این اعتراض به تناسب درجه انحراف از وضع مطلوب، و درجه مقاومت منحرفین و ایستادگی بر سر مواضع انحرافی خود، و به تناسب درجه ستمگری و سلب حقوق طبیعی افراد، یک سیر صعودی به خود می گیرد و از یک برخورد سرد و ساده به برخوردی خصمانه و تند تبدیل می گردد تا جائی که جز خون و شمشیر و قیام مسلحانه چاره ای برای علاج انحراف نباشد، و چنانچه شرایط مساعد نبود، حرکات سیاسی مخفیانه و نیمه مخفیانه تشکیل می گردد. به تناسب قدرت جذب نیرو و فراگیر شدن فرهنگ اعتراض در جامعه، مخفی کاری و حرکات زیرزمینی درجه بندی می شوند تا به حدی برسند که بتوانند صدای خود را آشکار کنند و از نابودی و تصفیه ایمن گردند. شیعه در طول 14 قرن مبارزه سیاسی پی در پی برای رساندن اسلام به مرحله حاکمیت و استقرار نظام سیاسی اسلامی در قرن های گذشته و با یک دید کلی از سه مرحله کلی گذر کرده است:

1- مرحله «تقیه» و ایجاد تشیکلات سیاسی پنهان برای مبارزه  با طاغوت ها و طاغوتچه ها

2- مرحله مبارزه سیاسی علنی منهای تشکیل نظام سیاسی اسلامی

3- مرحله مبارزه سیاسی علنی با تشکیل نظام سیاسی اسلامی.

در هر یک از مراحل سه گانه حرکت سیاسی، گاهی مسلحانه و گاهی غیرمسلحانه عمل می کرده اند، و گاهی مبارزه مثبت و گاهی مبارزه منفی را پیشه خود می ساخته اند. مبارزات عیرمسلحانه چون: احتجاج، مناظره، تبلیغ حقایق، کشف واقعیت های تلخ و پرده برداشتن از انحرافات و خطاهای کارگزاران و مسئوولان نظام یا انحرافات مهاجمان و سلطه گران. همچنین عضو گیری و کادر سازی برای گسترش نیرو، تعمیم فرهنگ اعتراض و مبارزه، و تایید غیرمستقیم فعالیت های مسلحانه نیز می تواند در این نوع مبارزات قرار گیرد. فعالیت های مسلحانه چون: تأسیس یک نهضت انقلابی مسلح و تعیین رهبری آن، یا تأیید و حمایت از آن به طور مستقیم می باشد. مقاطع تاریخ مربوط به مراحل سه گانه مبارزات سیاسی در طول تاریخ فعالیت های سیاسی علمای شیعه می تواند بدین نحو مورد تعیین قرار گیرد:

مرحله اول: این مرحله از لحاظ تاریخی تقریبا- به جز چند مورد – از ابتدای تسلط خلفا بر منصب حکومت پس از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله وسلم تا اوایل دوران «غیبت کبری» در قرن چهارم هجری طول کشید.

مرحله دوم: «تشیع» در این مرحله در صحنه سیاست حضوری جدی داشته و دولت های انقلابی شیعی، زمینه را برای تبلیغ اعتقادی و سیاسی «تشیع» فراهم نمودند و از اواخر قرن سوم آغاز، و در قرن چهارم و پنجم این مرحله تداوم داشت، ولی یک نظام سیاسی شیعی استوار و پایدار در این برهه نمی بینیم. پس از این دوره، دوره فرو پاشی دولت های انقلابی در برابر تهاجم «مغول» ها به جهان اسلام و ظهور مجدد «تشیع» نه به عنوان یک نظام سیاسی، بلکه به عنوان یک مذهب مورد قبول برخی حاکمان «مغول» در ایران بوده است.

مرحله سوم: و آن مرحله ای است که «تشیع» به عنوان یک مذهب رسمی در چارچوب یک نظام سیاسی مورد قبول در جهان و در صحنه بین المللی مطرح شد و با استمرار حکومت های مختلف که همگی «تشیع» را به عنوان یک اصل مسلم و حیاتی برای قدرت خود می دیدند، همواره به عنوان یک نظام سیاسی در طول 5 قرن ( از قرن 10 تا 14) و تاکنون حضور جدی در جهان داشته است.

منـابـع

کلیــد واژه هــا