نمونه ای از علوم مورد تحقیق مسلمانان

از نخستین اقدامهای دنیای مسیحی که به حدود 1000 سال پیش می رسد، آموختن و فراگرفتن زبان عربی بود. مسیحیت با پیگیری و اصرار، زبان عرب را آموخت، سپس مدارس استشراق و خاورشناسی را پی افکند. مستشرقین خود دهها و دهها کتاب، درباره قواعد و گرامر زبان عربی به زبانهای گوناگون نوشتند. بدینگونه کلید فراگیری و دستیابی به فرهنگ اسلامی را به چنگ آوردند، آنگاه با سرزدن به کشورهای دور و نزدیک اسلامی و غور و تأمل در کتابخانه های مساجد و مدارس، کتابشناسی فرهنگ اسلامی را گسترش دادند و خود- بی اغراق- دهها  و دهها کتاب، درباره کتب خطی اسلامی (عربی، فارسی، ترکی و...) و فهرست کردن و شناساندن این آثار، به زبانهای گوناگون تألیف کردند. سپس پرداختند به تألیف درباره علوم و معارف اسلامی و ترجمه متون مسلمین».

وسعت بهره وری از فرهنگ اسلام

در این بهره، از سخن به شماری از موضوعاتی اشاره می کنیم که مستشرقان در آن بارها متن یا متنهایی از مسلمانان ترجمه کرده اند، یا بر پایه مآخذ اسلامی و بهره گیری از آنها، کتاب یا کتابهایی نوشته اند، و دانش خویش را در این موضوعات، از این دو دسته کتاب گرفته اند. اینک آن موضوعات:

منطق و روش شناسی.

کلام و عقاید.

ملل و نحل.

فلسفه و الاهیات.

لاهوت و عرفان و کلام.

مباحث وجود.

قصص فلسفی.

نقد فلسفی.

زمان درفلسفه اسلامی.

فلسفه سیاسی اسلامی.

سیاست دینی.

مدینه های فاضله اسلامی- ( مدینه فارابی، مدینه ابن باجه و.....).

آسمان شناسی (علم الفلک).

ستاره شناسی.

حرکات اجرام سماوی.

دریاشناسی (علم البحر)، چگونگی سفرهای دریایی.

کانیشناسی.

زمین شناسی.

نورشناسی، (علم المناظر و المرایا).

روانشناسی، روانشناسی اجتماعی، روان درمانی.

جامعه شناسی.

زیبایی شناسی.

سکه شناسی.

جو شناسی( کائنات جو).

بحث درباره «ذره» و شناخت آن.

فلسفه تاریخ.

فیزیک و شعب مختلف آن.

علم دستگاههای مکانیکی ( علم الحیل).

شیمی و ابزارهای شیمیایی (شیمی جابری، شیمی رازی).

اسطرلاب سازی (آلات دقیقه).

رصد و زیج.

حساب و هندسه.

جبر و مقابله.

مثلثات.

فنون معماری.

آداب بحث و مناظره.

سیاست و آداب زمامداری.

آداب تعلیم و تربیت.

فنون مختلف اخلاق (رمان نویسی اخلاقی).

دایرة المعارف نویسی.

آمارگیری و رده بندی علوم.

سفرنامه نویسی.

زندگینامه نویسی.

طب عمومی، تشریح، طب بالینی.

آسیب شناسی ( توصیف و ذکر علایم بیماریها).

چشم پزشکی.

بهداشت.

داروشناسی و دارو سازی ( قرابادین – ادویه مفرده، مرکبه نباتی، حیوانی و معدنی).

جراحی.

فیزیولوژی (وظایف الاعظاء ).

گیاهشناسی ( نامهای گیاهان، گیاهان دارویی)،

حیوان شناسی ( تربیت حیوانات، تربیت پرندگان ).

فلاحت و کشاورزی.

استخراج آبهای زیرزمینی (آبیاری)

حرفه و صنعت.

نظامات اداری.

اصول بازرگانی.

قانون، فقه، اصول فقه، مبانی حقوقی.

حقوق سیاسی.

حقوق جزائی.

حقوق مدنی.

تاریخ، تاریخ عمومی، تاریخ اجتماعی، تاریخ سیاسی، تاریخ علوم و طبقات.

جغرافیا، جغرافیای انسانی، جغرافیای اقتصادی، تهیه نقشه های جغرافیایی.

علوم غریبه و معارف هرمسی.

مقامه نویسی، قصه نویسی.

شعر، سبک شعر، نقد شعر، نقد ادبی.

علوم بلاغت و معیارهای نقد.

کتابشناسی، فهرست نویسی.

فقه اللغه. زمان گرامری.

نحو، صرف، عروض، قافیه.

علم خطابه.

زبانشناسی و.... و....

این فهرستی اجمالی و مختصر بود از علوم و معارف اسلامی که از ما به جهان مسیحی، اروپا و آمریکا و... منتقل شده است.

به اینها همه باید ترجمه های «قرآن کریم» را نیز افزود که چه بسیار بسیار از معارف گوناگون این کتاب آسمانی استفاده کرده اند و می کنند، همینگونه ترجمه سخنان و احادیث پیامبر اکرم (ص) و کلمات امام علی بن ابیطالب....

منـابـع

کلیــد واژه هــا