برطرف شدن چهار نوع ظلمت به برکت صلوات

فایده ای که از صلوات عاید ما، که فرستنده ی آن هستیم، می شود، در چهار جمله از زیارت جامعه کبیره آمده است که چهار نوع ظلمت را از چهار ناحیه از نواحی وجود ما بر طرف می سازد توجه فرمایید:

(و جعل صلا تنا (صلو ا تنا) علیکم و ما خصـــنا بـــه من  و لا یتکم طیبا لخلقنا و طهاره لأ نفسنا و تزکیه لـنا و کفـــاره لذنوبنا)، «خداوند صلوات ما بر شما و ولایت شما را که مخصوص ما گردانیده است، سبب پاکی طینت ما و طهارت ارواح ما و پاکسازی اخلاق ما و کفاره ی گناهان ما قرار داده است». این جملات از زیارت جامعه ی کبیره نشان می دهد که ما در چهار ناحیه از نواحی وجود خود دارای چهار نوع تاریکی و ظلمت هستیم.

(.....ظلمات بعضها  فوق  بعض...)؛ ( سوره نور/ آیه 40)، «... ظلمت هایی که بعضی فوق  بعضی دیگر است....». تنها وسیله ی برطرف سازنده ی این ظلمات و تاریکی ها، صلوات و و لایت خاندان رسول علیهم السلام است. یک ظلمت در سرشت و طینت خود داریم زیرا از آب مختلط از تلخ و شیرین آفر یده شده ایم. به بیان روایت: (فا متزج الماء ان عذب فرات و مالح  اجاج)، «دو آب با هم ممزوج شدند: آب گوارا و شیرین و آب تلخ و شور و ناگوار». حال، اگر بخواهیم سرشت و طینت خود را از آن (مالح  اجاج) پاک کنیم تا تلخی از سرشت ما زدوده شود، باید خود را به شجره ی طیبه رسالت و ولایت پیوند بزنیم. درختی را که میوه ی خوب نمی دهد به درختی که میوه ی خوب می دهد پیوند می زنند و قهرا میوه اش خوب می شود؛ اما به شرط اینکه خوب پیوند بخورد. ما درخت بد میوه ای هستیم که اگر به حال خود بمانیم، (مالح  اجاج) ما بر (عذب فرات) غالب می شود و میوه ی ما را فاسد می کند.

پس، یک فایده ای که از صلوات عاید ما می شود این است که بر اثر پیوند با خاندان ولایت، ( طیبا  لخلقنا)، طینت و سرشت ما از آلودگی به (مالح اجاج) پاک می شود و (عذب فرات) می گردد. فایده ی دیگر (طهاره لأنفسنا) است. ما افکار زشت و خواطر ناپسند بسیاری داریم. ممکن است کسی بد عمل نباشد، ولی در عین حال، افکار زشت و خواطر ناپسندی از ذهنش خطور کند و به خود مشغول سازد و همین خطور در حد خود تولید ظلمت در روح آدمی می کند. تشبیها فرموده اند، آدمی که فکر گناه می کند، اگر چه مرتکب گناه نشود، مانند کسی است که در یک اتاق مزین و نقاشی شده آتش بیفروزد، اگر چه آن اتاق اتش نگیرد و نسوزد، ولی همان دود که از آتش برمی خیزد، آن اتاق را تیره و نقش و نگار آن را فاسد می سازد. فکر گناه در فضای دل نیز این چنین اثر می گذارد و آن را تیره و تار می سازد و از خدا دور می گرداند، اگر چه انسان آن گناه را مرتکب نشود.

این جمله در روایات ما از حضرت مسیح علیه السلام نقل شده که به قوم خود فرموده است: (ان موسی نبی الله امرکم ان لا تزنوا و ا نا آمـــرکم ان لا تحد ثوا انفسکم بالــزنا فضلا من ان تزنوا فان من حدث نفسه با لــزنا کان کمن او قد  فی بیت مزو ق  فا فسد التــزاویق الدخان و ان لم  یحترق ا لبیت)، «موسی علیه السلام، پیامبر خدا، به شما امر کرده است که زنا نکنید و من به شما امر می کنم که فکر زنا در دل نیاورید زیرا کسی که فکر زنا می کند، مانند کسی است که در یک اتاق منقش آتش برافروزد و دود آن نقاشی ها را فاسد کند، اگر چه اتاق آتش نگیرد».

حال، از آثار صلوات، اگر به معنای واقعی و توأم با شرایطش باشد، این است که این ظلمت تولید شده از افکار زشت و خواطر ناپسند را از فضای دل برطرف می سازد و تولید طهارت می کند.

فایده ی سوم صلوات این است که اخلاق و خوی های فاسد ما را زایل می کند و جان ما را از رذایل اخلاقی مزکی می سازد (تزکیه لـنا). انسان علاوه بر افکار بد، اخلاق بد هم دارد، از جمله کبر و بخل و حسد و دو به هم زنی و کینه توزی و بد بینی و..... ، اینها هم ظلمتی عمیق تر از ظلمت دیگر عوامل در روح ایجاد می کند و باز هم صلوات بر رسول و آل رسول علیهم السلام ( که حقیقت آن پیوند خوردن به همان شجره ی طیبه است) این ظلمت را تدریجا از صفحه ی دل برطرف می سازد.

فایده ی چهارم (کفـــاره لذنو بنا)؛ در مرحله ی عمل هم خدا می داند که چه ظلمت بر اثر اعمال زشت و گناهان (از گذرگاه چشم و گوش و زبان، در کسب و کار و معاشرت و معاملات و.....) در مخزن جان خویش انباشته ایم و وای بر حال ما اگر با این کوله بار سنگین از معاصی وارد خانه ی قبر و برزخ بشویم. اما اینجا باز لطف خدا شامل حال گشته و صلوات بر اهل بیت نبوت علیهم السلام را سبب تکفیر گناهان قرار داده است، چنان که در این زیارت می خوانیم: (و کفـــاره لذنوبنا) یعنی، ای خاندان رسول، ما معترفیم که خداوند این لطف و عنایت را درباره ی ما روا داشته که صلوات بر شما را کفاره و پوشاننده ی گناهان ما قرار داده است.

این حدیث از امام صادق علیه السلام منقول است: (إذا ذکر النبی فاکثروا الصلوة علیه من صلی علی النبی صلی الله علیه وآله وسلم صلاه واحده صلی الله علیه ألف صلاة فی ألف من  الملائکه....)، «وقتی اسم پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم برده می شود، زیاد بر او صلوت بفر ستید زیرا کسی که یک بار صلوات بر پیامبر بفرستد، خداوند با هزار صف از فرشتگان، هزار صلوات بر این شخص می فرستد...». و در روایت دیگر، این جمله را هم امام علیه السلام اضافه فرموده اند: (هو الذی یصلی علیکم و ملائکته لیخرجکم من الظلمات إلی النور...)، (سوره احزاب / آیه 43)، «... او کسی است که با فرشتگانش بر شما صلوات می فرستد تا شما را از ظلمت ها بیرون آورده به نور برساند». حدیث مزبور نشان می دهد که صلوات بر رسول صلی الله علیه وآله وسلم سبب صلوات خدا بر انسان می شود. آیه هم می فرماید صلوات خدا بر انسان سبب خروج وی از ظلمات و دخول به نور می گردد. بنابراین، صلوات بر رسول و آل رسول علیهم السلام سبب می شود که ما از ظلمت ها بیرون بیاییم و داخل نور بشویم. پس، این جمله ی نورانی زیارت جامعه کبیره: (و جعل صلاتنا (صلواتنا) علیکم و ما خصـــنا بـــه من و لا یتکم...)، نوید و بشارتی بزرگ به ما شیعه ی امامیه می دهد که این دو نعمت گرانقدر خدا، صلوات و ولایت اهل بیت علیهم السلام، ما را از ظلمت و تیرگی ها در ابعاد مختلف بیرون می آورد و طینت و افکار و اخلاق و اعمال ما را پاک و مطهر و منور می سازد.

منـابـع

کلیــد واژه هــا