سه تعبیر صیغه جمع از امام علی(ع) در آیه ولایت

علامه ی جلیل القدر مجاهد سید شرف الدین عاملی (رضوان الله علیه) این عالم بزرگوار ضمن یکی از مکاتباتش که با یکی از علمای اهل تسنن براساس یک مناظره ی دامنه دار بسیار جالب مذهبی داشته است در بحث راجع به آیه ی ولایت «انما ولیکم الله ورسوله والذین آمنوا الذین یقیمون الصلوة و یوتون الزکوة و هم راکعون»، در این که اگر مقصود از«الذین آمنوا...» شخص امام امیرالمومنین علیه السلام است با این که آن حضرت یک فرد تنها و منحصری بوده که ایتاء در حال رکوع نماز از وی صادر شده است، پس چرا با کلمه ی «الذین» که لفظ جمع است و دلالت بر تعداد افراد دارد تعبیر شده است؟

چند وجه از مفسرین و اهل ادب نقل می کنند و سپس خود آن مرحوم (سیدشرف الدین) وجه دیگری به عنوان وجه پنجم می آورد که ملخص گفتار آن جناب این که: من برای تعبیر آیه ی ولایت از مفرد به جمع نکته ای لطیف تر و باریک تر سراغ دارم و آن این است که خداوند حکیم از باب رعایت حال بسیاری از مردم مفرد را تبدیل به جمع کرده است؛ چه آن که دشمنان علی علیه السلام و منافقان و دنیاداران، طاقت این که از قرآن در مقام تعیین ولی امر مسلمین لفظ مفردی را بشنوند که با وصف خاصش جز علی علیه السلام برکس دیگری منطبق نگردد نداشتند و اگر چنین می شد و آیه به لفظ مفرد می آمد و راه انطباق بر آنها را به کلی می بست آن قوم عنود از شدت انزجار و نفرت از استماع آن کلام از خدا، انگشت ها در گوش ها می نهادند و جامه بر سر می کشیدند و مصرا در مقام استکبار و تخلف از فرمان، رو در روی رسول خدا صلی الله علیه وآله وسلم می ایستادند و با فتنه انگیزی های پیگیر خود، دست به اقدامات خرابکارانه ای می زدند و عواقب شوم و ننگینی را برای اسلام و قرآن به وجود می آوردند و لذا حکمت حق چنین مقتضی شد که برای خاموش کردن آتش کفر و نفاق درونی آنان و مصون نگه داشتن قرآن از اقدامات ننگ آور آن ناپاکدلان، تعبیر آیه به صیغه ی جمع آید تا مفهوما قابل انطباق بر جمع کثیری باشد و آنها هم بتوانند خود را به زعم خود، داخل در مفهوم لفظ «الذین» نموده و راهی برای تدلیس و تضلیل مردم با نگه داشتن قرآن در میان خود داشته باشند. منتها حقیقت امر و مصداق حقیقی «الذین آمنو...» بعدا به وسیله ی نصوص و بیانات صریح و پی درپی رسول الله اعظم صلی الله علیه وآله وسلم در مقامات متعدده با عبارات مختلفه به امت اسلام ارائه گردید و ولایت حقه ی امام به حق، امیرالمومنین علی علیه السلام تدریجا در میان مردم به ثبوت رسید تا آنجا که روز غدیر خم به عنوان «کمال الدین» و «تمام النعمه» از جانب خدا به اسلامیان معرفی شد و این رمز حکیمانه یعنی سخن سربسته گویی قرآن در موضوع ولایت در تمام آیاتی که مربوط به فضائل و شئون آسمانی امام امیرالمومنین علی علیه السلام و اهل بیت اطهار علیهم السلام است، با کمال لطافت و دقت رعایت شده است، چنانکه بر ارباب بصیرت و بینش کاملا روشن و لایخفی است.

منـابـع

کلیــد واژه هــا