غزوه خندق (امام علی علیه السلام)

ارزش ضربات علی (ع) در روز خندق:
مورخین متعددی در بیان ارزش ضربات علی (ع) و کشته شدن عمرو ابن عبدود به دست او روایت زیر را بیان کرده اند:
وقتی علی (ع) نزد رسول الله (ص) بازگشت حضرت (ص) ارزش این مبارزه با عمرو ابن عبدود را این جنین بیان نمود: افضل من عباده الثقلین یا افضل من اعمال امتی الی یوم القیامه (مراجعه شود به کنز العمال ج 12 ص 219 مستدرک حاکم ج 3 ص 32 و آنچه علامه جعفر مرتضی عاملی در ص 148 از ج 11 کتاب الصحیح من سیره النبی (ص) چاپ 35 جلدی در پاورقی (1) آورده است).
ترجمه: ارزش این فداکاری و ایثار علی (ع) در این روز از ارزش عبادت جن و انس بیشتر است. یا ارزش فداکاری علی (ع) از اعمال امت من تا روز قیامت بیشتر است.

استبعاد ابن تیمیه در این باره:
ابن تیمیه، حدیث رسول الله (ص) را که فرموده: ضربه علی یوم الخندق افضل (اوخیر) من عباده الثقلین. و نظایر آن را که مربوط به کشته شدن عمرو ابن عبدود بدست علی (ع) است صحیح نمی داند و می گوید: اینها از احادیث موضوعه ای اند که سند صحیحی برای آنها نیست و احدی از علمای مسلمین این حدیث و نظایر آنرا در هیچ کتاب مورد اعتنمادی ندیدهاند بلکه برای آن احادیث اسناد صحیح و حتی ضعیفی شناخته نشده است. و آن دروغی است که نسبت دادنش به نبی اکرم (ص) جایز نمی باشد. زیرا بدرستی که صحیح ینست قتل کافری چون عمرو ابن عبدود از عبادت جن و انس برتر شمرده شود، زیرا عبادت انبیاء نیز داخل در عبادت جن و انس می شود. از آن سودر میان کفار کسانی کشته شده اند که قتلشان مهمتر و بزرگتر از قتل عمرو بوده است مثل ابوجهل و عقبه ابن ابی معیط و شیبه. و مطلب دیگر اینکه داستان نبرد او با عمرو ابن عبدود در صحاح نیامده است.
جواب: در پاسخ ابن تیمیه ما از سخنان بزرگان اهل سنت استفاده کرده و می گوییم:
1- حلبی استبعاد برتری ضربه ی علی (ع) و کشته شدن عمرو به دست وی نسبت به نعبادت ثقلین را اشتباه دانسته و در تعلیل سخن خود چنین می نویسد: الان قتل هذا کان فیه نصره للدین و خندلان للکافرین. (سیره حلبیه ج 2 ص 320)، زیرا قتل عمرو ابن عبدود مایه یاری دین و سرافکندگی کافرین بود. آری، امیرالمومین (ع) زمانی عمرو رابه قتل رساند که تمام چشم ها اعم از مومن و کافر به سوی میدان نبرد دوخته شده و فاتحاین میدان فاتح جنگ بود. پس اگر عمرو پیروز می شد، بساط اسلام برچیده و دین خاتم از بین می رفت. اگر ما موقعیت مسلمین پس از عبور پهلوانان دشمن از خندق را بررسی کنیم شکی باقی نمی ماند که شکست امیرالمومنین (ص) در این مبارزه تن به تن مساوی با شکست اسلام بوده است. زیرا:
الف- منافقین داخلی شمشیرها را کشیده و به یاری دشمن می شتافتند.
ب- بنی قریظه و گروههای همراهش از درون شهر دست به کار شده و برعلیه دولت نو پای اسلامی می شوریدند.
ج- حفظ جان زنان و کودکان داخل قلعه های مدینه از شر منافقین و بنی قریظه دغدغه ای بود که مسلمین را از تمرکز در نگ آن هم با آن نیروی اندک بازداشته و قطعا اسباب شکست را بوجود می آورد.
2- حذیفه ابن یمان در بیان فضیلت امیرالمومین (ع) نسبت به دیگر اصحاب رسول الله (ص) می گوید: فوالذی نفسی بیده، لو وضع جمیع اعمال اصحاب محمد (ص) فی کفه المیزان منذ بعث الله محمد الی یوم الناس هذا، و وضع عمل علی (ع) فی الکه الاخری لرجح عمل علی (ع) علی جمیع اعمالهم. قسم به کسی که جانم بدست اوست، اگر تمام اعمال اصحاب پیامبر (ص) در کفه ای از ترازو قرار گیرد اعمال تمام اصحاب از روزی که خداوند رسول الله (ص) را مبعوث کرده تا امروز و عمل و کردار علی (ع) در کفه دیگر قرار گیرد قطعا عمل علی (ع) ترجیح خواهد داشت بر اعمال تمام اصحاب سپس شنونده این سخن حذیفه که ربیعه سعدی نام دارد می گوید: این ادعایی است که به آن نمی توان اعتماد کرد و ثابت نمی شود. حذیفه ابن یمان می گوید:... چرا این سخن را قبول نمی کنی؟ پس ابوبکر و عمر و حذیفه و تمام اصحاب پیامبر کجا بودند در روز جنگ خندق که عمرو ابن عبدود همگان را به مبارزه می خواند؟ آن موقع همه مردم ایستاده و احدی جرات نکرد به میدان برود جز علی (ع) پس علی به سوی عمرو رفت و خداوند بدست او عمرو را کشت. و قسم به خدایی که جان من در دست اوست، قطعا عمل علی (ع) در آن روز با ارش تر است از عمل تمام اصحاب رسول الله (ص) تا روز قیامت. (کشف الغمه (اربلی)، ج 1 ص 205 شرح نهج البلاغه معتزلی ج 19 ص 60 و 61/ اعلام الوری (طبع دارالمعرفه) ص 195)
3- وقتی از ابوالهذیل (استاد معتزلی) می پرسند: علی (ع) نزد خداوند متعال منزلی بالاتری دارد یا ابوبکر؟ می گوید: قسم به الله که قطعا مبارزه علی (ع) با عمرو ابن عبدود در روز خندق معادل است با اعمال تمام مهاجرین و انصار و طاعات ایشان و فضیلت دارد بر آنها چه رسد به ابوبکر به تنهایی. (شرح نهج البلاغه ،ابن ابی الحدید ج 19 ص 60 سیره المصطفی 503).
اینها کلام اهل سنت در برتری علی (ع) و اعمالش بر دیگران و اعمالشان و اما احادیث منقول از رسول خدا (ص) و ائمه معصومین و فرمایشات علمای شیعه در این باب بیش از آن است که بتوان در اینجا آورد.

منـابـع

کلیــد واژه هــا