نظر شهید مطهری درباره جامعه و ترکیب آن
فارسی 3937 نمایش |شهید مطهری می گوید: نظریه ای در باب جامعه و ترکیب آن میتوان ابراز کرد و نظریه حق هم همین است که ما از همان سابق این نظریه را انتخاب کرده بودیم و آن این است که ترکیب جامعه از افراد، نوع سومی از ترکیب است، نه مانند ترکیب عناصر است و نه از نوع ترکیبهای صددرصد اعتباری. اگر از نوع ترکیب عناصر باشد، واقعا به قول اینها فرد امر انتزاعی است، چون شما در یک مرکب طبیعی، دیگر عنصری نمی بینید، مثلا از آب خاصیت اکسیژن انتظار ندارید، خاصیت ئیدروژن هم انتظار ندارید، بلکه می گویید عناصر در مرکب، بالقوه موجود است، به این معنی که قبلا وجود داشته، حالا تبدیل شده به این حالت، و بعدا هم میتوان مثلا این آب را به عناصر اولیه تجزیه کرد. اما اکنون چطور؟ اکنون دیگر مسأله اکسیژن و ئیدروژن مطرح نیست، اکنون واقعیت دیگری وجود دارد به نام آب.
اگر اینطور باشد، فرد در جامعه هیچ استقلال و اصالتی ندارد و از عوارض دیگر این نظریه این است که نه تنها نظریه قهرمانان محکوم است که قهرمانان مؤثر در تاریخند و سرنوشت تاریخ را در دست میگیرند، بلکه اصلا " خوب و بد " و " اختیار " از بین میرود، چون انسان صددرصد ساخته جامعه است، هر کس که بد است، جامعه او را بد ساخته، خوب است، جامعه او را خوب ساخته، یعنی این یک جبری میشود که از هر جبری بالاتر است، دیگر مسأله اختیار افراد حرف مفت میشود.
پس بنابراین گونه " اصالت اجتماع " که معنایش انتزاعیت فرد است آزادی فرد، اختیار فرد و نقش فرد قهرا به کلی از میان میرود و فقط جامعه است که نقش دارد، نقش اصیل از آن جامعه است و بس ولی بنابر نظریه اصالت فرد به آن معنا که عرض کردیم افراد هستند و هر فردی به فراخور شخصیت خودش (نقش دارد) جامعه هیچکاره است. نظر سوم این است که در عین اینکه جامعه واقعا مرکب است، ولی این ترکیب با ترکیبهای دیگر فرق میکند، یعنی اینچنین نیست که شخصیت فرد به کلی نابود شده باشد آنچنان که در مرکبات طبیعی شخصیت عناصر اولیه دیگر هیچ نقشی ندارد، بلکه در عین اینکه جامعه یک شیء مرکب هست، عناصر تشکیل دهنده جامعه از نوعی شخصیت و آزادی و استقلال بهره مندند که این میشود اصالت فرد در عین اصالت جامعه و اصالت جامعه در عین اصالت فرد، نه اینکه آیا فرد اصیل است و جامعه انتزاعی، یا جامعه اصیل است و فرد انتزاعی؟
منـابـع
مرتضی مطهری- تاریخ فلسفه- صفحه 134 و 135
کلیــد واژه هــا
0 نظر اشتراک گذاری ارسال چاپ پرسش در مورد این مطلب افزودن به علاقه مندی ها