کتاب غرائب القرآن و رغائب الفرقان (تفسیر نیشابوری)

نام اصلی کتاب «غرائب القرآن و رغائب الفرقان» و مشهور به «تفسیر نیشابوری» و از تفاسیر قرن هشتم هجری قمری است. این تفسیر از بهترین و جامع و مفیدترین تفاسیر قرآن است. نویسنده آن "نظام اعرج" از علماء و مفسرین بزرگ می باشد. به گفته خوانساری، صاحب «روضات الجنات» از بهترین شروح کتاب خدا (قرآن) و جامع ترین تفاسیری که دارای فوائد لفظیه و معنویه است و مورد استفاده خواص و عوام نیز می باشد.

معرفی اجمالی نویسنده:
نظام الدین حسن بن محمد، ملقب به نظام الدین و نظام نیشابوری و معروف به نظام اعرج از ادبا و علما و مفسرین بزرگ در قرن هشتم هجری است. این مرد فاضل و عارف و محقق به جهت علم و دقت نظر و تبحرش در بین متأخرین، از شهرت خاصی برخوردار و زبانزد همه بود. تألیفات متنوعه او، بهترین معرف مقامات علمی اوست. به نقل از برخی مانند «کلام ذریعه» او را شیعه و به نقل بعضی دیگر همچون «ریحانة الادب» او را از بزرگان اهل تسنن می دانند. در «کشف الظنون» جملاتی از مقدمه تفسیر او نقل شده که به حسب ظاهر، منافی تشیع است ولی در «روضات الجنات» بطور حدسی حتی او را به ملامحمدتقی مجلسی اول، نسبت داده اند. تحقیق مطلب، به عهده علاقمندان است.

ساختار کتاب بطور اختصار:
این تفسیر در 3 مجلد بزرگ، دارای یازده مقدمه و شامل جهات مختلف از احکام وقوف، قرائات، ذکر شماره حروف و کلمات و عدد آیات و نکات دقیق عربی است. سپس در تفسیر آیه، به تأویل آن می پردازد. در این اثر به اینکه این تفسیر خلاصه تفسیرهای مفاتیح الغیب فخر رازی و الکشاف زمخشری و تفاسیر دیگر است، اشاره شده است. نظام نیشابوری تفسیر دیگری دارد بنام «لب التأویل» که به شیوه تأویل الایات کمال الدین عبدالرزاق کاشانی تصنیف نموده است. سید محسن امین عاملی گوید که این تفسیر با تفسیر دیگر نیشابوری به چاپ رسیده است. تفسیر نیشابوری قبلا در 3 مجلد در تهران چاپ شده است. سال 1313 هـ ق در یک مجلد بزرگ چاپ شد. در مصر و دهلی نو، تجدید چاپ شده است.

منـابـع

کلیــد واژه هــا