بررسی مساله گریه در کودکان

گریه کودک، نخستین صدائی است که طفل تولید می کند و از این طریق موفق می شود که دیگران را به سوی خود جلب نماید. اینکه آیا گریه در حین تولد نشانه ارتباط طفل با والدین و محیط خارج است و یا نوعی واکنش؟ مساله ای است که درباره آن بحث های موافق و مخالف بسیاری است و ما متعرض آن نمی شویم، فقط به ذکر این نکته می پردازیم که گریه می تواند نوعی واکنش نسبت به محیط خارج باشد و طبیعی ترین راه و روش برای اعلام وضعیت. کودکان همه چیز را با زبان گریه بیان می کنند، گرسنگی را، تشنگی را، احساس درد و رنج را، احساس تنهائی و نیاز به انس را، نیاز به تنها ماندن و خوابیدن را و..... چیزی که مایه ناراحتی خانواده هاست زبان ندانی کودکان و عدم توان کشف نیاز است تا به تناسب آن، موقع مناسبی را اتخاذ کنند. مادران با گریه کودک سردرگم می شوند که آیا شیرشان با او نمی سازد؟ آیا طفل دچار دل درد و سردرد و گوش درد است؟ آیا حشره ای بدن او را آزار می دهد؟ گردش و تفریح می خواهد؟ و..... این مسائل مایه دردسر آنهاست و از طرفی درمی یابند که طفل با گریه اش آرامش را از خانواده سلب کرده و همه را نگران خویش ساخته است.

گریه های شدید:

مشکل گاهی مضاعف می شود و آن زمانی است که طفل دچار گریه های شدید شده و از شدت گریه ریسه می رود. دهان او باز مانده، تنفس قطع شده و بچه کبود می شود. مساله بدینگونه است که او قبل از گریه نفس عمیق می کشد و بعد با گریه های پی در پی هوای داخل ریه را بیرون می دهد تا حدی که دیگر هوای اکسیژن دار در ریه اش باقی نمی ماند، در نتیجه لبها و صورت کودک کبود و سیاه شده و طفل سست و بیحال مانده و حتی بیهوش می شود. البته بعدا مرکز تنفس در مغز تحریک شده و طفل شروع به نفس کشیدن می کند و رنگ چهره او به حال طبیعی برمی گردد، ولی در این فاصله مادر شدیدا دچار نگرانی است. و یا در مواردی  کودک چنان به زاری می گرید که ممکن است اشک را از چشم مادر خود جاری سازد و یا او را به احساس بی کفایتی و درماندگی وادارد. اینگونه گریه ها علل مختلف دارند و در سنین متفاوت فرق می کنند. ممکن است علت آن ناراحتی از عدم اطاعت باشد، یا ترس از یک موضوع و یا عدم توان قبولاندن تمایلات خود به والدین که این امر در سنین 5/1 تا 3 سالگی زیاد ملاحظه می شود.

گریه خردسالان:

می دانیم گریه از هنگام تولد در کودک پدید می آید و به منزله تنفس آزاد است و ممکن است اختیاری و یا غیراختیاری باشد. این امر از ماههای اول به تدریج در کودک شکل گرفته و به منزله مقدمه تکلم می شود و اصوات آن بدون آموختن و بر اثر حرکت های تصادفی حنجره است و بیشتر از گلو خارج می شود. از هفته چهارم طفل برای نشان دادن گرسنگی، سرما، رنج، خیس شدن و دیگر ناراحتی های جسمی از گریه استفاده می کند و شدت گریه در سنین 3-6 هفتگی است و در این مدت به همراه گریه اشکی نیست. در این سن دردهای شکمی بر کودک فشار آورده و او را به پیچ و تاب می اندازد. نوع گریه آنها بی شباهت به صدای پرندگان نیست که یکنواخت است و البته بعد ها تدریجا شکل پیدا کرده و به صورت های مختلفی درمی آید. گریه ها شدیدند و با حرکات عمومی بدن همراهند و به تدریج دامنه آن کاسته شده و به خاطر مقاصدی خاص صورت می گیرند. گریه اولیه را عده ای ضربه ای برای کودک می دانند. بدان خاطر که از دنیای گرم رحم وارد دنیای سرد و خشک شده و بدان خاطر عکس العمل نشان می دهد. ولی همین امر بعدها وسیله و نشانه ای می شود که در سایه آن کودک بتواند حرف خود را بزند. مثلا در سنین 24 ماهگی از راه گریه مکنونات خاطر خود را بیرون می ریزد و در سنین 3 آن را وسیله و اسلحه ای قرار می دهد برای دستیابی به خواسته ها و تمایلاتش.

گر یه در سنین مختلف:

گریه در آدمی امری مدوم است و در همه سنین تا زمان مرگ وجود دارد. آدمی به دلایل گوناگون می گرید. در آغاز زندگی گریه به دلایل زیستی، پزشکی و امنیتی است، ولی بعدها به علت احساس فشار، غم و ناراحتی، دردمندی و واماندگی نیز صورت می گیرد. این امر در سنین تا پایان کودکی رایج تر است و تازه در همین مساله نیز همه کودکان یکسان نیستند. گریه بعضی ها شدیدتر و برخی کمتر است. براساس یک تحقیق حدود 3/11 درصد از کودکان گریه ای هستند و غرض از گریه ای بودن این است که به بهانه های مختلفی اشک می ریزند. گریه در سنین مدرسه و حتی بالاتر هم وجود دارد، بویژه برای آنهائی که در شرایط ناگواری هستند و یا با شرایط جدید انسی نیافته اند. دوری از والدین، ممنوعیت از آزادی، ناراحتی از امر و نهی ها خود از عواملی هستند که کودک دبستانی را به گریه می اندازند و این امر علاوه بر شرایط گریه هائی است که در خردسالی وجود دارد. به عبارت دیگر در برابر درد و ناراحتی ها ممکن است همچنان گریه کند. در پایان دوران کودکی و اوائل جوانی گریه های خاص در آنها دیده می شود که اغلب در تنهائی صورت گرفته و بهتر است بگوئیم گریه و احساس غم است. اینان در ساعاتی از همه و در برخی از روزها در اطاقی و یا در گوشه ای تنها می نشینند و می گریند. این گریه ها اگر اندک و ناچیز باشند، مساله ای نیست و شاید هم برای سکون و عقده گشائی خوب و مناسب باشد. ولی اگر این گریه ها شدید و مکرر شدند باید تعقیب  و پیشگیری شوند که به چه علت یا عللی است و امکان دارد نشانه ای از بیماری روانی و یا احساس گناه و فشاری در زندگی باشد.

توزیع این حالت:

گریه در بین همه افراد یکسان نیست. کمی یا زیادی آن در افراد به شرایط و عوامل گوناگون وابسته است. براساس بررسی ها و آمار:

- گریه به صورت کلی در دختران بیشتر است تا در پسران. دختران زودتر از پسران گریه خود را ظاهر می سازند، در حالی که پسران می کوشند غم و درد خود را مخفی داشته و گریه شان را پنهان نمایند.

- گریه در سنین خردسالی بیشتر از بزرگسالی است، بدان خاطر که منطق و استدلال و بیان در مواردی بسیار آدمی را از گریه بی نیاز می کند.

- گریه در افراد عصبی و آنهائی که حساسیت و زود رنجی دارند به مراتب یشتر از افراد عادی و طبیعی و سالم است.

- گر یه در کودکان یکدانه بیشتر از کودکانی است که در محیط خانواده برادر و خواهرانی  دارند. ظاهرا حشر ونشرها در تعدیل گریه موثرند.

-افرادی که هیجانی هستند زودتر و بیشتر از دیگر افراد به گریه می افتند و درجه تحمل در آنها بسیار پائین است.

- کودکانی که در دوران خردسالی از بیماریهای مداومی رنج می برده اند و به اصطلاح نق نقو شده اند در برابر صحنه ها و حوادث و مسائل زودتر به گریه می افتند.

- همچنین آنهائی که در زندگی خانوادگی مشکلات بسیار دارند، با محرومیت ها و ناکامی هائی مواجه بوده اند و رنج های گوناگون را متحمل شده اند، زیر دست ناپدری یا نامادری بوده اند، در خردسالی درد یتیمی را متحمل شده اند، و یا از آزادی کافی برخوردار نبوده اند و یا احیانا مادران شان آنها را در ناز و نعمت و لوس و ننر بار آورده است بیشتر و زودتر از دیگران می گریند.

گریه نشانه چیست:

از نظر کلی باید گفت گریه زبان کودک است و با استفاده از آن به بیان نیازها، دردها و مشکلات خود خواهد پرداخت. او برای نشان دادن تمایلات خود ناگزیر به گریه است. او چون ما نیست که برای بیان دردها و پریشانی هایش راههای بسیار در اختیار داشته باشد و مثلا با زبان خود مشکلاتش را بیان کند.

- گریه از دیدی دیگر نشانه احتیاج است، احتیاج به مراقب، احتیاج به غذا، آب، و.....و این گونه گریه ها معمولا با حرکات بدن همراهند.

- گریه از جهت سوم نشانه درخواست است. در خواست مراقبت، توجه، همراهی و در کنار بودن برای جلوگیری از تنهائی مخصوصا در حین خواب.

- گریه از جهت چهارم نشانه وجود نوعی بی نظمی و آشوب در اندرون و ناراحتی و پریشانی است و او با گریه نشان می دهد که وضع خوب و راحتی ندارد، و یا از راه گریه می خواهد خود را تسکین دهد.

- گریه گاهی ممکن است نشانه شعف و سرور باشد، طوری که بر اثر آن می خواهد پژمردگی خود را زائل  کند. اشک ها گاهی نشانه یی از سرور و نشاط افراد هستند و این در سنین بزرگسالی هم دیده می شود.

- و بالاخره گریه نشانه واکنش کودک است در برابر جریانات و نوعی پاسخ است برای تقاضاهائی که دارد، چیزهائی را که می خواهد و یا مسائلی که از آنها ناراحت است.

منـابـع

کلیــد واژه هــا