شیوه های درمان خشم در کودکان

برای درمان افرادی که دچار خشم و عصبانیت هستند شیوه هائی مورد نظر است که برخی از آنها بدین قرارند:

1- تذکر و آموزش: غرض این است که به کودک از همان دوران خردسالی راه و رسم خودداری و ضبط نفس را بیاموزیم و به او یاد دهیم که چگونه باید رفتار کند و به چه صورتی باید هدایت یابد. خشم او متوجه چه سوئی باشد و تا چه حدود و به چه میزان. دلیل خشم او باید توجیه  گردد، راه و رسم خونسردی و خودنگهداری باید به او آموخته شود، به او تفهیم کنید که آدمی حق ندارد هر کاری را انجام دهد اگر توانائی آن را داشته باشد. و نیز به او بیاموزیم که خشم خود را به تأخیر اندازد و در شرایط غیرعادی موضعی مطلوب چون تغییر حالت و مکان بگیرد و...

2- تغییر خواب: برای درمان خشم و در امان ماندن از خطرات و عوارض آن گاهی می توان از شیوه تغییر حالت و فکر استفاده کنیم. اندیشه او را به سوئی دیگر معطوف داریم، با شوخی و مطایبه ای او را  بخندانیم ( به شرطی که شوخی ما سبب برانگیختن  بیشتر نشود) در مواردی می توان از دوش آب ولرم، از حوله خیس که بر تن او می مالیم او را آرام کنیم.

3- تغیر مکان: در مواردی باید جای او را عوض کرد. مثلا کافی است او را  به بهانه ای از جایش بلند کنیم و به جای دیگری بنشانیم. اگر او در محیط شلوغی خشمگین شد باید او را کشان کشان به محل خلوتی برد، در فرصت مخصوصی با او کنار آمد و یا گاهی او را از خانه به بهانه خرید یا گردشی بیرون ببریم که این حالت در آرامش او موثر است.

4- تغییر ذائقه: در مواردی کودک را وا دارید که تغییر ذائقه دهد، مثلا شیرینی یا شکلاتی در دهان او بگذارید، او را وادارید لیوانی آب خنک یا مایعی دیگر بنوشد، شکلاتی را بجورد. البته بدان شرط با سابقه ای که از کودک داریم حساسیت و خشم او زیادتر نشود زیرا هستند کودکانی که این حالت را برای خود توهینی بحساب می آورند. اصولا واکنش های ملایم توام با احسان، کودک را آرام می کنند.

5- تهدید و ضربه: در مواردی که طفل شدیدا خشمگین است اگر  شیوه های فوق در او موثر نبودند می توانید با وارد آوردن ضربه ای بر او به هوشش آورید- یا دستی بر شانه شان بگذارید و به آنها شکیبائی دهید. ضربه های ملایم بر ران کودک او را آرامش می دهد و از تردید در سکوت برای خشم نجات می دهد.

6-  درمان پزشکی: در مواردی خشم دارای جنبه عصبی است. در این مورد سعی کنید بی جهت او را تحریک نکنید و در طول مدت خشم عصبی او را با داروهای آرام کننده که به تجویز پزشک به او خورنده می شود آرام کنید. پزشکان متخصص کودک در این راه داروهای متنوعی را تجویز می کنند.

7- بی  اعتنائی: در مواردی می توانید محل اطاق را ترک کنید و به او تفهیم نمائید که حوصله شنیدن سر و صدای او را ندارید. از عصبانیت او خوشتان نمی آید. اگر او خواستار مصاحبت با شماست باید خود را آرام کند، اشکهایش را پاک نماید، سر و صدایش را خاموش سازد و بعد به اطاق شما بیاید. بها ندادن به خشم و برخورد منفی خود درمان کننده است.

عوامل کمکی برای درمان:

برای درمان خشم کودک می توانید از عوامل کمکی بسیاری استفاده کنید که برخی از آنها بدین قرارند:

1- پند و موعظه: کودک به گونه ای که دریابد راه و روش او خطاست و برای خود ارزش و قیمتی قائل گردد و به حساب آبروی خود نبرد، نصایح اگر از دل برآیند و توام با ملاطفت و ملایمت باشند اثرات مثبت در زندگی و اصلاح کودک پدید می آورند.

2- تقویت جسمی کودک، بدن او را مخصوصا مزاج او را تقویت کنید بررسی ها نشان داده اند که کودکان ضعیف و بیمار زودتر خشمگین می گردند.

3- تقویت روانی کودک، چون تقویت اراده و عادت دادن او به تامل و تفکر. آنها که هیجان زده خشمگین می شوند نیاز به درمان روحی دارند.

4- جلب توجه او به موضوعی تازه در حین خشم خود در این رابطه موثر است. او را به جائی ببرید یا شیئی تازه ای به او نشان دهید.

5- استفاده از غرور و شخصیت کودک و خودخواهی های او و استمداد از عزت نفس او در راه اصلاح خودش.

6- پاشیدن آب به سر و صورت کودک، گردش و تفریح بردن، در محل تفریح او به بازی و استراحت و تنوع واداشتن، ورزش دادن.

7- احترام به کودک و شخصیت قائل شدن برای او، عطوفت نشان دادن به او، همدردی و ابراز ملاطفت با کودک و پذیرش او.

8- رعایت عدالت و خودداری از تبعیض درباره کودک و نشان دادن این نکته که شما در همه حال خیر و سعادت او را طالبید.

9- نادیده گرفتن و بی اعتنائی و هم واداشتن دیگران به کناره گیری از او یا دور کردن افراد از اطراف او گاهی خندیدن در برابر خشم.

10- مورد انتقاد قرار دادن رفتار و در مواردی به رخ کشیدن عیب و اشکال کارش و تفهیم به او که از راه خشم نمی تواند به هدف برسد و برای موفقیت راه دیگری لازم است.

11- دادن آموزش های لازم به کودک و آموزش راه های تسلط بر نفس و کوچک جلوه دادن محرک های خشم، یاد دادن این مساله که آنها چگونه با خشم و کینه و حسادت خود کنار بیایند و چگونه احساسات شدید خود را  کنترل کنند.

12-  قرار دادن او در برابر مساله و مشکل و کمک به او در حل مساله تا جرات و اعتمادی پیدا کند و درباره خود حسابی باز نماید.

13- تشویق توانائی ها و مهارت های او تا جائی که این امر سبب غرور و خودبینی او نشود و لطمات و صدماتی برای او وارد نیاورد.

البته راههای دیگری هم وجود دارند که آنها همچون شیوه های فوق صد درصد قطعی نیستند و از ذکر آنها خودداری می کنیم.

اصولی در درمان:

در درمان خشم کودک باید اصول  و ضوابطی را مورد نظر قرار داد که اهم آنها عبارتند از:

1- اقدامات و برنامه ریزی ها باید از روی اندیشه و براساس حساب باشد. هرگز اقدامات بی حساب نباشد که ممکن است وضع را از بد بدتر کند. وضع حال، شرایط و حالات او را مورد نظر داشته باشید. در این راه کوچک و بزرگ حق دارند.

2- در برابر خشم کودک متحمل باشید و بدانید تنبیه و سختگیری ها آن را حل نمی کند.

3- اگر آشفتگی های خشم مکرر  شد باید از محیط زندگی او کاوش به عمل آورید و بکوشید علتهای پنهان را در این رابطه جستجو کنید.

4-  خشم او را تعدیل کنید نه سرکوب، زیرا در این صورت ممکن است او فردی عصبی بار آید. در مواردی به انتقاد و تهدید بسنده کنید.

5- تنبیه سبب از بین رفتن خشم و تهاجم نمی شود، ممکن است جهت آن را تغییر داده و یا آن را شدیدتر سازد.

6- در کارهای کودک زیاد دخالت نکنید، تنها ناظر بر رفتار او باشید و سستی او را با ملایمت و نصیحت جبران کنید.

7- از تحمیل قیدهای  بی حساب و سلب آزادی او بپرهیزید و تکالیفشان طاقت فرسا نباشد.

8- در حین اصلاح و درمان خود را کنترل کنید و لیاقت خود را در این زمینه نشان بدهید.

9- فراموش نکنید که در مواردی رفتار خود شما عامل خشم کودک است و خود عامل چنین امری نباشید.

10-خشم به هر علتی که باشد کودک پس از آن به بیهوده بودن آن پی می برد. از این موفقیت در مواردی برای پایه گذاری بعدی جلوگیری از خشم استفاده کنید.

پیشگیری:

برای پیشگیری کودک از خشم افراطی به این نکات توجه داشته باشید:

- سلامت جسمی و روانی او را تضمین کنید.

- در محیط زندگی اصل را بر پذیرش و احترام و عاطفه قرار دهید.

- محیط حیات او را امن کنید و ترس و وحشت او را بزدائید.

- در برآوردن نیازهای او جنبه اعتدال و تعادل را رعایت کنید.

- روش الگوئی شما درس خوبی برای کودک است و در این رابطه مدل باشید.

- آموزش ها، قصه گوئی ها، انس و تفاهم ها در این رابطه بسیار موثر است.

منـابـع

کلیــد واژه هــا