آیات و احادیث درباره بهره های مادی موثر در سعادتمندی انسان

اسلام درباره ارضاء تمایلات و لذت بردن که یکی از خواسته های فطری بشر است نه تنها موافقت دارد بلکه آن را از شئون سعادت و خوشبختی مردم شناخته است ولی در این باره اندازه گیری و محاسبه صحیح را کاملا مراعات کرده است. ارضاء غرائز و جلب لذات تا جائی مجاز است که مایه نکبت و بدبختی نشود و تارو پود سعادت انسان را بر باد ندهد و جامعه را به منجلاب گناه و پلیدی نکشاند. در هیچ اجتماعی افراد در ارضاء تمایلات خود آزادی بی قید و شرط ندارند. صرفنظر از موانع طبیعی که در سر راه لذت وجود دارد اگر ارضاء غریزه ای فرضا منافی با امنیت یا آزادی جامعه و امثال آن باشد ممنوع است. اسلام علاوه بر منع لذاتی که جهان متمدن آن را ممنوع شناخته است لذاتی را که منافی با اصل ایمان و تقوی و مخالف با سجایای اخلاقی و انسانی باشد نیز ناروا و ممنوع اعلام کرده است. ولی لذاتی را که موجب زیان و ضررهای مادی و معنوی نیست مانند زن زیبا و غذای لذیذ، لباس قشنگ، خانه وسیع، مرکب خوب، رفاه مالی، مناظر زیبای طبیعت و دهها امور دیگر مانند آنها که مایه لذت و وسیله ارضاء غرائز حیوانی است اجازه داده و علاوه آنها را از شاخه های سعادت و خوشبختی بشر شناخته است. برای نمونه بعضی از آیات و احادیث را در اینجا می آوریم:

1- یا بنی آدم خذوا زیــنتــکم عند کل مسجد و کلوا و اشرابوا و لاتســرفوا انه لا یحـــب المسرفین» (سوره اعراف/ آیه 31)، «ای فرزندان آدم لباس های زیبای خود را در موقع عبادت بپوشید، از نعمت های خدا بخورید و بیاشامید ولی اسراف نکنید، خداوند مسرفین را دوست ندارد.»

2- «قل من  حرم زینة الله التی اخــرج لعباده و الطیبات من الــرزق» (سوره اعراف/ آیه 32)، «بگو ای پیغمبر چه کسی لباس های زیبا و غذاهای خوب را بر مردم حرام کرده است؟»

3- رسول اکرم (ص) می فرمود: «افضل نساء امتی اصبحهــن وجــها و اقلـــهن مـــهرا»، «بهترین زنان امت من زنهائی هستند که صورتشان زیباتر و صداقشان کمتر باشد.»

4- رسول اکرم (ص): «ان من سعادة المرء المسلم ان یشبهه ولده و المــرأه الجـــملاء ذات دین و المرکب الهنی و المسکن الواسع»، «از سعادت مرد مسلمان شباهت فرزندش به او و زن خوشگل با ایمان و مرکب خوب و خانه وسیع است». 

5- پیغمبر اکرم (ص) می فرمود: «اربع من سعادة المرء: الخلطاء الصالحون و الولد البار و المــراه المواتیه و ان تکون معیشتــه فی بلده»، «چهار چیز از سعادت مرد است: رفقای خوب و فرزند نیکو و زن مطیع و اینکه کسبش در بلدش باشد یعنی رفاه اقتصادی.»

6- امام صادق (ع) می فرمود: «ثلاثه هی من السعادة: الــزوجه المواتــیـه والولد البار و الـــرزق یرزق معیشته یغدو علی صلاحها و یروح علی عیاله»، «سه چیز از سعادت است: زن مطیع و فرزند نیکو و رزقی که مایه رفاه و آسایش عائله باشد.»

7- «من سعادة المــرء دابه یـــرکــبها فی حوائجه و یقــضی علیها حوائج اخوانه»، «از سعادت مرد، مرکبی است که در انجام کارهای خود از آن استفاده  کند و حوانج برادران خود را نیز برآورد.»

8- امام صادق (ع) می فرمود: «من السعادة سعه المـــنزل»، «از سعادت آدمی خانه وسیع است.»

9- رسول اکرم (ص): «من سعادة المرء المراه الصالحه و المسکن الواسع و المرکب البهی و الو لد الصالح»، «از سعادت مرد، زن خوب و خانه وسیع و مرکب خوب و فرزند صالح است.»

اسلام با ارضاء غرائز و لذات مردم در حدود مصلحت کمال توجه را دارد و آن را از شاخه های سعادت بشر می دانند ولی لذت را اصل سعادت و ریشه خوشبختی نمی شناسد. کسی که خویشتن را در محیط  لذات مادی محصور کند و از حیات انسانی جز پوشیدن و نوشیدن و لذت حیوانی چیزی نداند از قانون فطرت انسانی تجاوز کرده و استحقاق کیفر و عذاب دارد.

رسول اکرم(ص) می فرمود: «من لم یرلله عز و جل علیه نعــمه الا فی مطــعم او مشــرب او ملبس فقد قصر عمــله و دنا عذابه»، «کسی که از نعمت های خداوند درباره خودش جز خوردن و نوشیدن و پوشیدن چیزی نبیند رفتارش نارسا و عذابش نزدیک خواهد بود.»

در نظر رهبر گرامی اسلام سعادت بشر عبارت از تکمیل تمام جهات مادی و معنوی و ارضاء کلیه تمایلات انسانی و حیوانی است. کسی که به عنوان توجه به جهات معنوی تمایلات مادی خود را نادیده گرفت به خطا رفته و همچنین کسی که در جلب لذائذ مادی جهات روحانی را از دست داد او نیز به بیراهه قدم گذارده است. امام باقر (ع) می فرمود: «لیس منا من تــرک دنیاه لاخــرته و لاآخــر ته لد نیاه»، «از ما نیست کسی که در دنیا برای آخرتش و آخرتش را برای دنیا ترک کند.» حفظ موازنه و تعادل جسم و جان بزرگترین عامل پیروزی و سعادت است.

منـابـع

کلیــد واژه هــا