آرامش مسلمین با امداد غیبی ملائکه

امداد مسلمین در جنگ بدر با فرستادن ملائکه به منظور بشارت مسلمین و آرامش دلهاى آنان بوده نه براى کشتن کفار. قرآن در دو سوره یادآور می شود که نزول فرشتگان فقط برای بشارت و اطمینان خاطر مؤمنان بود، و فتح و غلبه از آن خدا است چنانکه می فرماید: «و ما جعله الله إلا بشرى و لتطمئن به قلوبکم و ما النصر إلا من عند الله إن الله عزیز حکیم؛ خداوند نزول فرشتگان را برای شادی و اطمینان فرو فرستاد وگرنه پیروزی از جانب خدا است خداوند توانا و حکیم است.» (انفال/ 10) و قریب به همین مضمون در سوره ی آل عمران آیه ی 126 وارد شده است.
اینکه بعضى گفته اند: مراد این است که ملائکه مسلمین را ردیف خود قرار داده اند، یعنى در پیش روى مسلمین قرار گرفتند، تا در دلهاى کفار ایجاد رعب و وحشت بکنند. «و ما جعله الله إلا بشرى و لتطمئن به قلوبکم و ما النصر إلا من عند الله إن الله عزیز حکیم» دو ضمیرى که در "جعله" و در "به" است به طورى که سیاق دلالت مى کند به امداد بر مى گردند، و معناى آیه این است که امداد به فرستادن ملائکه به منظور بشارت شما و آرامش دلهاى شما بود، نه براى اینکه کفار به دست آنان هلاک گردند، هم چنان که آیه «إذ یوحی ربک إلى الملائکة أنی معکم فثبتوا الذین آمنوا سألقی فی قلوب الذین کفروا الرعب؛ هنگامى كه پروردگارت به فرشتگان وحى مى ‏كرد كه من با شما هستم پس كسانى را كه ايمان آورده ‏اند ثابت‏ قدم بداريد به زودى در دل كافران وحشت‏ خواهم افكند.» (انفال/ 12) نیز اشاره به آن دارد.
این معنا کلام بعضى از تذکره نویسان را تایید مى کند که گفته اند "ملائکه براى کشتن کفار نازل نشده بودند، و احدى از ایشان را نکشتند، براى اینکه نصف و یا ثلث کشتگان را على بن ابیطالب (ع) کشته بود و مابقى یعنى نصف و یا دو ثلث دیگر را مابقى مسلمین به قتل رسانیده بودند، و منظور از نزول ملائکه تنها و تنها سیاهى لشکر و درآمیختن با ایشان بوده، تا بدین وسیله مسلمانان افراد خود را زیاد یافته دلهایشان محکم شود و در مقابل دل هاى مشرکین مرعوب گردد. و اینکه فرمود: «و ما النصر إلا من عند الله إن الله عزیز حکیم» (انفال/ 10) بیان انحصار حقیقت یارى در خداى تعالى است، و اینکه اگر پیشرفت و غلبه به کثرت نفرات و داشتن نیرو و شوکت بود، مى بایستى مشرکین بر مسلمانان غلبه پیدا کنند که هم عده شان بیشتر بود، و هم مجهزتر از مسلمین بودند.
جمله «إن الله عزیز حکیم» تمامى مضمون آیه و متعلقات آن را که در آیه قبلى بود تعلیل مى کند، و مى فرماید: به عزت خود ایشان را یارى داده و به حکمتش یاریش را به این شکل و به این صورت اعمال کرد.
«إذ یغشیکم النعاس أمنة منه؛ [به ياد آوريد] هنگامى را كه [خدا] خواب سبك آرامش ‏بخشى كه از جانب او بود بر شما مسلط ساخت.» (انفال/ 11) "نعاس" ابتداى خواب را گویند که عبارت است از خواب سبک، و "تغشیه" به معناى احاطه است، و "أمنة" به معناى امان است، و ضمیر "منه" به خداى تعالى برمى گردد، و بعضى گفته اند به "عدو" برمى گردد، و "رجز" به معناى پلیدى و نجاست است، و در اینجا مقصود از "رجز شیطان" آن وسوسه هاى پلیدى است که در قلب راه مى یابد.