اعمال عید فطر

روز اول ماه شوال، عید فطر است. فطر، در لغت -از جمله- به معنای گشودن روزه است. عید فطر، عید مسلمانان است پس در ماه رمضان و به پایان رسانیدن روزه. این عید در سراسر کشورهای اسلامی، و در میان مسلمانان دیگر کشورهای جهان، با مراسم خاص دینی و عرفی هر منطقه برگزار می شود. در دین اسلام، احکام و دستورات، بتدریج آموخته شده است نه یکمرتبه، از جمله روزه. این عبادت، حدود 17 ماه پس از هجرت پیامبر بر مسلمانان واجب گشت، یعنی در ماه شعبان سال دوم هجرت، نزدیک 15 سال پس از بعثت. در این ماه، روزه ماه رمضان با آیه 183 سوره بقره واجب شد: «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ كُتِبَ عَلَيْكُمُ الصِّيَامُ كَمَا كُتِبَ عَلَى الَّذِينَ مِن قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ؛ اى كسانى كه ايمان آورده‏ ايد روزه بر شما مقرر شده است همان گونه كه بر كسانى كه پيش از شما [بودند] مقرر شده بود باشد كه پرهيزگارى كنيد».
روزه، از اول ماه رمضان (ماه 9 از سال قمری) واجب می شود، و گرفتن آن تا آخر ماه واجب است. البته بر کسانی که واجد شرایط گرفتن روزه باشند. نخستین روز، پس از ماه روزه، یعنی روز اول ماه شوال (ماه 10 از سال قمری)، عید فطر است. فطر یکی از عیدهای بزرگ اسلامی است، که برای آن دستوراتی رسیده است از جمله نماز عید. دستور نماز عید، در رساله نوشته شده است. خواندن این نماز، در زمانی که امام حاضر باشد، و در حال غیبت نباشد، واجب است. و در زمان غیبت، مستحب است. و می توان آن را با جماعت خواند. در صورتی که با جماعت خوانده شود، امام عادل، پس از نماز، دو خطبه می خواند، و در آن دو خطبه (سخنرانی)، از جمله تکالیف و مسائل مربوط به زکات فطره را یادآوری می کند. در عید فطر، بجز کارهای نیک، و دیدار دانشمندان و نیکان، و ارحام و خویشان، مسئله دیگری مطرح است، و آن پرداختن زکات فطره است که واجب است و شرح آن در رساله عملی مرجع تقلید ذکر شده است. مقدار زکات فطره، حدود 3 کیلو از خوراک غالب است (یعنی خوراکی که غالبا و در بیشتر اوقات شخص از آن تغذیه می کند)، یا قیمت آن.
با در نظر گرفتن شماره مسلمین جهان، زکات فطره، مبلغ قابل توجهی می شود. و البته در نظام اجتماعی دینی، می توان مصرف اینگونه وجوهات کلان را از حالت فردی به صورت جمعی تبدیل کرد، و در راه مبارزه با فقر، و ایجاد کارخانه ها موسسات علمی و فرهنگی و پژوهشی و طبی و بیمارستان و کودکستان و دانشگاه و آزمایشگاه، و سرمایه گذاری برای کشفهای علمی و دارویی، و تقویت مرزهای اسلامی، و گسترش اسلام در جهان، با وسائل زمان، و دهها مسئله مهم اجتماعی و انسانی دیگر به کار برد.
در دین اسلام و فهمیدن احکام آن، باید همواره یک مسئله بسیار مهم را در نظر داشته باشیم. و آن مسئله این است که در اسلام، به احکام، تنها جنبه اخروی و اخلاقی داده نشده است، بلکه اسلام هر دستوری را با مایه دنیوی و اجتماعی نیز آمیخته است، و به زندگی روزانه و حرکات اجتماعی و روابط انسانی پیوند داده است. به عنوان مثال، نماز را در نظر بگیرید! اسلام نماز را معراج مومن دانسته است و ستون دین، و عبادتی سراپا معنی و راز و توجه به خدا، با اینهمه می نگریم که همین عبادت را تا حدود بسیاری وارد اجتماع کرده است، و به صورت یکی از قویترین روابط انسانی درآورده است: نماز جماعت را اکیدا لازم شمرده است، و برای روزهای بزرگ و اجتماعی، از جمله عید فطر، نمازی مقرر کرده است.
نمونه دیگر: یکی از اعمالی که در شب و روز عید فطر، مستحب (خوب، مورد نظر خداوند) است، و مورد تأکید قرار گرفته است، زیارت حضرت امام حسین (ع) است، برای هرکس در هر جا که باشد. در این عمل، از جمله، آنچه مهم است، توجه به تربت خونین شهید و الفاظ و مضامینی است که در این زیارت به کار رفته است، الفاظ و مضامینی که همه حاکی است از فلسفه عاشورا، و به طور کلی، فلسفه تحرک داشتن و با حماسه بودن و قیام در برابر ستم، و در برابر حکومت فاسد، در هر جا و هر وقت. پس بدینگونه می نگریم که اسلام نماز را، عبادت را، عید را، زیارت شهیدان را، حماسه و اقدام را، و خلاصه همه عوامل پدید آمدن یک جامعه اسلامی انسانی و درست را، در هم آمیخته است و در احکام خود رعایت نموده است. این است که، در اسلام همواره، فرد با جامعه، و جامعه با فرد، و همه با خدا، درحال ارتباطند.