قرآن مرز زمان و مکان را در هم شکسته و ما فوق زمان و مکان قرار گرفته است، به خاطر اینکه معجزات پیامبران گذشته و حتى معجزات خود پیامبر اکرم غیر از قرآن، روى نوار معینى از زمان، و در نقطه مشخصى از مکان و در برابر عده خاصى صورت گرفته است، سخن گفتن نوزاد مریم (س) و زنده کردن مردگان و مانند آن بوسیله مسیح (ع) در زمان و مکان و در برابر اشخاص معینى بوده و چنان که میدانیم، امورى که رنگ زمان و مکان به خود گرفته باشند، به همان نسبت که از آنها دورتر شویم، کمرنگتر جلوه میکنند، و این از خواص امور زمانى است. ولى قرآن، بستگى به زمان و مکان ندارد، هم چنان به همان قیافه اى که 1400 سال قبل در محیط تاریک حجاز تجلى کرد، امروز بر ما تجلى میکند بلکه گذشت زمان و پیشرفت علم و دانش به ما امکاناتى داده که بتوانیم استفاده بیشترى از آن نسبت به مردم اعصار گذشته بنمائیم، پیدا است هر چه رنگ زمان و مکان به خود نگیرد تا ابد و در سراسر جهان پیش خواهد رفت، بدیهى است که یک دین جهانى و جاودانى باید یک سند حقانیت جهانى و جاودانى هم در اختیار داشته باشد.
روحانى بودن قرآن
امور خارق العاده اى که از پیامبران پیشین به عنوان گواه صدق گفتار آنها دیده شده معمولا جنبه جسمانى داشته: شفاى بیماران غیرقابل علاج، زنده کردن مردگان، سخن گفتن کودک نوزاد در گاهواره، و... همه جنبه جسمى دارند و چشم و گوش انسان را تسخیر میکنند، ولى الفاظ قرآن که از همین حروف و کلمات معمولى ترکیب یافته در اعماق دل و جان انسان نفوذ میکند، روح او را مملو از اعجاب و تحسین میسازد، افکار و عقول را در برابر خود وادار به تعظیم مینماید معجزه اى است که تنها با مغزها و اندیشه ها و ارواح انسانها سر و کار دارد، برترى چنین معجزه اى بر معجزات جسمانى احتیاج به توضیح ندارد.
علت جاودان بودن قرآن
قرآن کریم معجزه جاویدان خاتم پیامبران است پیامبران پیشین از قبیل ابراهیم و موسی و عیسی که هم کتاب آسمانی داشته اند و هم معجزه، زمینه اعجازشان چیزی غیر از کتاب آسمانیشان بوده است، از قبیل تبدیل شدن آتش سوزان به برد و سلام یا اژدها شدن چوب خشک و یا زنده شدن مردگان بدیهی است که هر کدام از این معجزات امری موقت و زودگذر بوده است، ولی زمینه معجزه خاتم پیامبران، خود کتاب اوست کتاب او در آن واحد، هم کتاب است و هم برهان رسالتش و به همین دلیل، معجزه ختمیه برخلاف سایر معجزات، جاویدان و باقی است نه موقت و زودگذر.
از نوع کتاب بودن معجزه خاتم پیامبران چیزی است متناسب با عصر و زمانش که عصر پیشرفت علم و دانش و تمدن و فرهنگ است و این پیشرفتها امکان میدهد که تدریجا جنبه هایی از اعجاز این کتاب کریم مکشوف گردد که قبلا مکشوف نبوده است. همچنانکه جاودانگی آن متناسب است با جاودانگی پیام و رسالتش که برای همیشه باقی و نسخ ناپذیر است. قرآن کریم صریحا جنبه اعجاز و فوق بشری خود را در آیاتی چند اعلام کرده، همچنانکه به وقوع معجزات دیگر غیر از قرآن از خاتم الانبیاء تصریح کرده است.
در قرآن مسائل فراوانی مربوط به معجزات مطرح شده است، از قبیل ضرورت همراه بودن رسالت رسولان الهی با معجزه، و اینکه معجزه بینه و حجت قاطع است، و اینکه پیامبران معجزه را به اذن الله می آورند، و اینکه پیامبران تا آن حد معجزه می آورند که آیت و بینه بر صدق گفتارشان باشد، اما مکلف نیستند که تابع اقتراحات مردم باشند و هر روز و هر ساعت هر کس مطالبه معجزه بکند اجابت نمایند. به عبارت دیگر، پیامبران نمایشگاه معجزه دائر نکرده و کارخانه معجزه سازی وارد ننموده اند، و امثال این مسائل. قرآن کریم همچنانکه این مسائل را مطرح کرده است، با کمال صراحت معجزات بسیاری از پیامبران پیشین از قبیل نوح، ابراهیم، لوط، صالح، هود، موسی و عیسی نقل کرده است و بر روی آنها صحه گذاشته که به هیچ وجه قابل تاویل نیست. مانند این آیه: «و ان کنتم فی ریب مما نزلنا علی عبدنا فاتوا بسورة من مثله؛ اگر در آنچه بر بنده خویش فرود آورده ایم تردید دارید، سوره ای مانند آن را بیاورید» (بقره/ 23).
قرآن معجزه پیامبر اکرم روحانیت جاودانگی زمان مکان ویژگی های پیامبران