معنای زندگی و حیات در دین اسلام

زندگی یعنی چه؟ زندگی یعنی بینائی و توانائی، تفاوت زنده با مرده در همین جهات است بهر درجه که بینائی و توانائی بیشتر شود، حیات بیشتر است ما چرا به خداوند کلمه حی را اطلاق می‏کنیم: «الله لا اله الا هو الحی القیوم؛ خداست كه معبودى جز او نيست زنده و برپادارنده است» (بقره/ 255) و یا: «توکل علی الحی الذی لا یموت؛ بر آن زنده که نمیمیرد توکل کن» (فرقان/ 58). چرا به خدا می‏گوئیم زنده؟ آیا معنی زندگی این است که قلب و خونی‏ وجود داشته باشد؟ قلب حرکت بکند؟ به این معنی که خدا زنده نیست، خدا که قلب ندارد، خدا که رگ و خون و بدن ندارد.

خود زندگی غیر از شرایط زندگی است:
آیا زندگی یعنی نفس کشیدن و هوا را فرو بردن و بیرون دادن؟ نه، این‏ معنی زندگی نیست، اینها برای ما شرایط زندگی است نه خود زندگی. خود زندگی، بینائی به معنی دانائی و توانائی است ما از آن جهت به خدا حی‏ مطلق می‏گوئیم که دانا و توانای مطلق است، از آن جهت به خداوند تبارک‏ و تعالی حی می‏گوئیم که آثار حیات بر وجود مقدس او بار می‏شود رأفت است‏، رحمت است، رحیم و رحمن است، پس زندگی یعنی دانائی و توانائی و برنامه اسلام برنامه دانائی و توانائی است، همان برنامه ای که قرنها اسلام آن را در عمل پیاده کرد پس آن طرز تفکری که نتیجه اش دانایی یا توانائی نباشد، و نیز طرز تفکری که نتیجه اش سکون و عدم تحرک و بی‏ خبری‏ و بی‏ اطلاعی باشد، از اسلام نیست.
اسلام دین حیات است دین حیات، با بی خبری ناسازگار است، دین حیات‏ با ناتوانی و عجز ناسازگار است. شما همین را می‏توانید به عنوان یک مقیاس کلی برای شناخت اسلام همیشه‏ در دست داشته باشید. اسلام کوشش و سعی بلیغ دارد که در تعلیمات خود سرنوشت انسان را وابسته به عمل او معرفی کند، یعنی انسان را متکی به اراده خودش بکند. اسلام می‏گوید ای انسان سعادت تو به عمل تو بستگی دارد، شقاوت تو هم‏ به عمل تو بستگی دارد آیا عمل انسان به چه چیز بستگی دارد؟ به خواست و اراده خود انسان، در نتیجه انسان یک موجود متکی به خود و متکی به کردار و شخصیت خود می‏شود آیا فکر می‏کنید این مسئله شوخی است که به بشر بگویند: «و ان لیس للانسان الا ما سعی؛ و اينكه براى انسان جز حاصل تلاش او نيست» (نجم/ 39) از این صریحتر دیگر نمی‏شود برای‏ انسان جز آنچه با سعی و کوشش و عمل به دست آورده چیزی نیست با یک حصر عجیبی می‏گوید، این خودش عامل تحرک است، عامل بیداری و بینائی و توانائی است.