تأکید امام صادق علیه السلام بر مناظره درست

شیخ بزرگوار، معلم امت، محمد بن نعمان مفید، این حدیث شریف را روایت کرده است:
«عن یونس بن عبدالرحمان، عن بعض أصحابه، عن خیثمه، عن أبی عبدالله جعفر بن محمد (ع)، قال: دخلت علیه أ ودعه، و أ نا أرید الشخوص إلی المدینه. فقال: «أبلیغ موالینا السلام، وأوصهم بتقوی الله، والعمل الصالح، و أن یعود صحیهم مریضهم، ولیعد غنیهم
علی فقیرهم، و أن یشهد حیم جنازه میتهم، و أن یتلاقوا فی بیوتهم، و أن یتفاوضوا علم الدین، فان فی ذلک حیاه لأمرنا، رحم الله عبدا أحیی أمرنا. و اعلمهم یا خیثمه، أنه لا یغنی عنهم من الله شیئا إلا العمل الصالح، فإن ولایتنا لاتنال إلا بالورع. و أن أشد الناس عذابا یوم القیامه، من وصف عدلا، ثم خالفه إلی غیره؛
یونس بن عبدالرحمان، از یکی از اصحاب خویش روایت می کند، از خیثمه که وی گفت:
عازم مدینه بودم، به خدمت امام صادق (ع) رفتم برای خداحافظی. امام فرمود: به یارانی که پیرو مایند سلام برسان! و آنان را به تقوی سفارش کن، و به عمل صالح و کارهای خوب. بگو: تندرستان به عیادت بیماران بروند. توانگران به ناتوانان برسند. در تشییع جنازه حاضر شود. یکدیگر را ملاقات کنند، و اطلاعات دینی و اعتقادی و مکتبی را با هم در میان گذارند، و درباره آنها بحث و گفتگو کنند، زیرا که این کار (گفتگو و تبادل نظر و یاد دادن معلومات دینی و تشریح مبانی مکتبی)، سبب زنده ماندن امر ماست. خدا بیامرزد کسی را که امر ما را زنده و بر پای بدارد.
ای خیثمه! بگو به شیعه، که در پیشگاه خداوند جز عمل صالح و کار خوب هیچ چیز کارگشا نیست. و داخل شدن در جرگه ولایت ما، جز با پارسایی امکان پذیر نیست. و در روز قیامت سخت ترین عذاب به کسی خواهد رسید، که در دنیا درباره عدالت و حق داد سخن داده باشد، لیکن خود در عمل، راه دیگری، پیموده باشد.»
در این حدیث مبارک، و تعلیم خجسته، و ارشاد بنیادین، از جمله به اهمیت مباحثه ها و گفتگوهای اعتقادی و دینی، و ورزیدگیهای ایدئولوژیکی و مکتبی تأکید گشته و سبب احیاء امر آل محمد (ص) خوانده شده است.
حدیثی دیگر:
«قلت لأبی عبدالله (ع): بلغنی أنک کرهت منا مناظره الناس، و کرهت الخصومه؟ فقال: أما کلام مثلک، فلانکره، من إذا طار أحسن أن یقع، و إن وقع یحسن أن یطیر. فمن کان هکذا لانکره کلامه؛ راوی می گوید: به امام صادق عرض کردم: شنیده ام شما دوست ندارید ما با گفتگو و مباحثه کنیم و (بر سر مسائل فکری و اعتقادی و سیاسی و مکتبی) درگیر شویم؟ امام فرمود: در مورد امثال تو چنین نیست که من دوست نداشته باشم، تو و همانند تو که توان آن را دارید تا از پیچ و خم بحث به خوبی درآیید، و گفتگو را به نفع جناح به پایان برید. اگر بحث و گفتگو با مردم اینگونه باشد (استادانه و پیروزمند)، خوب است، من آن را دوست دارم.»
در این حدیث به اهمیت «علم مناظره» و توانایی و تبحر در این کار توجه داده اند.