تقسیم بندی علوم انسانی با توجه به موضوع کلی انسان

منظور از علوم انسانی دایره ای بسیار وسیع از اصول و مسائلی است که انسان به عنوان موضوع کلی در مرکز آنها قرار دارد. اینکه گفتیم: اصول و مسائل برای آن است که بعضی از آنها هنوز به عنوان مجموعه تشکیل دهنده یک علم خاص مشخص نشده اند ولی کمال ضرورت را برای رسیدگی به عنوان مسائل انسانی دارند.
علوم انسانی را با توجه به فاصله های گوناگون آنها با نقطه مرکزی موضوع کلی (انسان) که من یا شخصیت آدمی است می توان به گروه هایی تقسیم کرد:
1- علوم انسانی مربوط به حیات طبیعی او مانند: الف- بیولوژی ب- فیزیولوژی پ- تشریح ت- پزشکی ث- آسیب شناسی ج- علوم انسانی در ارتباط با محیط طبیعی او و....
2- علوم انسانی در ارتباط با گذرگاه زمان، مانند: تاریخ با رشته های گوناگونش: الف- تاریخ طبیعی انسان، ب- تاریخ سیاسی انسان ج- تاریخ مذهبی انسان و....
3- علوم انسانی در ارتباط با ابعاد اقتصادی او مانند: الف- اقتصاد فردی ب- اقتصاد اجتماعی پ- کار انسانی و اقسام و ارزش آن ت- تولید و توزیع و انواع آن ث- توسعه اقتصادی و ...
4- علوم انسانی در ارتباط با حیات اجتماعی او مانند: الف- اصول و مسائل اجتماعی ب- مدیریت به معنی عام آن پ- سیاست ت- مردم شناسی ث- حقوق با رشته های مختلف آن ج- جامعه شناسی چ- قدرت و فرد و اجتماع و دولت ح- آزادی و فرد و اجتماع و دولت خ- تضادها و تعاون ها د- جبرها و آزادی ها ذ- جنگ و صلح ر- علوم نظامی ز- انقلاب ها ژ- تعلیم و تربیت س- ثابت ها و متغیرها در شئون و روابط اجتماعی انسانها و....
5- علوم انسانی در ارتباط با شایستگی های تکاملی او مانند: الف- فرهنگ با عناصر گوناگون آن ب- فرهنگ پیرو و فرهنگ پیشرو پ- ادبیات با رشته های گوناگون آن ت- اصول و مسائل زیبایی و هنر ث- تمدن و....
آنچه از حقایق فوق بتواند در مجرای ضرورت های حیات معقول انسانی قرار بگیرد در گروه بایستگی های فردی یا اجتماعی محسوب می شود.
6- علوم انسانی در ارتباط با استعدادها و فعالیت های روانی و مغزی او مانند: الف- علوم روانی با رشته های مختلف آنها. ب- روانپزشکی با رشته های گوناگونش پ- اصول و مسائل مربوط به فعالیت ها و پدیده های مغزی او مانند:
1- سیبرنیتیک (شناخت ابعاد طبیعی و ماشینی مغز) 2- حافظه 3- هوش 4- تجسم 5- اراده 6- معرفت شناسی 7- تصمیم 8- اختیار 9- نبوغ 10- اکتشاف و شرایط آن 11- تجرید با انواع مختلف آن 12- علم و جهل شناسی.
7- علوم انسانی در ارتباط با ارزش های اصلی و بایستگی ها در مسیر تکامل شخصیت فردی و اجتماعی او، مانند: اخلاق، عرفان، مذهب.
بدیهی است که این گروه بندی ها به طور تقریبی و تمثیلی مطرح شده است و برای تکمیل و تنظیم آنها تحقیقات جداگانه ای لازم است و با توجه به کیفیت قابل تفسیر قانون زندگی و تفکرات و عقاید و رفتارهای اصیل انسانی که بشر در طول تاریخ تاکنون از خود نشان داده است به وضوح اثبات می شود که آن نقطه مرکزی یا آن محوری که همه علوم انسانی به طور مستقیم یا غیر مستقیم می بایست در مسیر به ثمر رساندن آن حرکت کنند من انسانی است که با الفاظ گوناگون مانند شخصیت، روان و روح مطرح می شود.