توحید در دین زرتشت

آنچه در مورد زردشت محقق است این است که به توحید در عبادت دعوت می کرده است. اهورامزدا که از نظر شخص زردشت نام خدای نادیده خالق جهان و انسان است تنها موجودی است که شایسته پرستش است. زردشت که رسما خود را مبعوث از جانب اهورامزدا می خوانده است مردم را از پرستش دیوها که معمول آن زمان بوده است نهی می کرده است.
آقای دکتر معین انکار دارد که آریائیان قبل از زردشت قوای مضر طبیعت را و یا دیوها را می پرستیده اند، مدعی است که آریائیان در دوره طبیعی محض فقط قوا و ارواح سودمند طبیعت را می پرستیده اند نه قوا و یا ارواح مضره را، می گوید: آنان (آریائیان)، از این ارواح مضر متنفر بودند، آنها را لعنت می کردند و هیچ وقت در صدد بر نمی آمدند که رضایت خاطرشان را فراهم و به واسطه قربانیها، اوراد و عبادتهای مختلف غضب ایشان را مبدل به رحمت سازند و همین خود یکی از وجوه اختلاف اساسی معتقدات اقوام آریایی با اقوام ترک و مغول می باشد، چه مطابق عقیده اینان باید قوای مضر را بوسیله عبادت و قربانی ها ارضا کرد، باید مرحمت و دفع مضرت آنان را خرید و با ایشان ساخت (مزدیسنا و ادب پارسی، ص36).
اگر سخن دکتر معین را بپذیریم، باید بگوییم زردشت از این نظر اصلاحی نکرده است، پرستش دیوها در میان آریائیان معمول نبوده تا زردشت نهی کند ولی ظاهرا این ادعا اشتباه است و بر خلاف گفته همه محققان است. از تاکیدات شدیدی که از زردشت در این زمینه نقل شده معلوم می شود که پرستش دیوها معمول بوده است.
در کتاب تاریخ جامع ادیان، تالیف جان ناس، ترجمه علی اصغر حکمت پس از بحثی درباره تغییراتی که در مفهوم کلمه "اهورا" و کلمه "دیو" در میان هندیها و ایرانی ها پیدا شده است، می گوید: زردشت... بالصراحه اعلام فرمود که این دیوها (معبود مغان و تورانیان) همه ارواح شریر و زیانکارند که با ارواح نیک و روان های خیر و نیکوکار در ستیز و آویز می باشند. آنها پدر دروغ و فریبنده نهادهای پاک می باشند و مصدر شر و بدی و زشتکاری اند و آدمیان را از پرستش اهورامزدا باز می دارند. پس عبادت آنها را منع فرمود. (تاریخ جامع ادیان، تألیف جان ناس، ترجمه علی اصغر حکمت، ص306).