کلید شخصیت امام علی (ع)

روانشناسها خصوصا کسانی که بیوگرافی می نویسند، کوشش می کنند برای روحیه ها یک کلید شخصیت پیدا کنند. می گویند شخصیت هر کس یک کلید معین دارد، اگر آن را پیدا بکنید سراسر زندگی او را می توانید توجیه بکنید. البته بدست آوردن کلید شخصیت افراد خیلی مشکل است، خصوصا شخصیتهای خیلی بزرگ. عباس محمود عقاد دانشمند متفکر مصری، کتابی نوشته بنام عبقریة الامام و در این کتاب اظهار نظر می کند که: من کلید شخصیت علی را در فروسیت جستجو و پیدا کردم.
علی، مردی است که در سراسر زندگیش چه در میدان جنگ، چه در محیط خانواده، چه در محراب عبادت، چه در مسند حکومت و در هر جائی، روح مردانگی وجود دارد. فروسیت یعنی مردانگی، و مردانگی مافوق شجاعت است. او می گوید کلید شخصیت علی، مردانگی است. ملای رومی حدود هفتصد سال قبل از او به این نکته پی برده بوده است که در علی، چیزی بالاتر از شجاعت وجود دارد. در آن داستان معروف وقتی امام علی (ع) دشمنش را به زمین زد و خواست او را بکشد، آن مرد آب دهان خود را به صورت علی (ع) انداخت و علی (ع) در آن لحظه او را نکشت و برخاست و قدم زد و بعد که آمد سر او را ببرد آن مرد سؤال کرد: چرا اول مرا نکشتی؟ گفت چون من تحت تأثیر غضب خودم قرار گرفتم و نمی خواستم دستم حرکت بکند در حالی که خشم خودم هم تأثیر داشته باشد، بلکه می خواستم تو را در راه رضای خدا و هدفهای کلی خلقت کشته باشم. مولوی این داستان را خیلی عالی به نظم درآورده است. این نظم دو بیت دارد که به نظر من بهتر از این در مدح علی (ع) گفته نشده است، می گوید:
تو ترازوی احدخو بوده ای *** بل زبانه هر ترازو بوده ای
در شجاعت شیر ربا نیستی *** در مروت خود که داند کیستی
در بیت دومش که مورد نظر من است می گوید: در شجاعت، تو اسدالله هستی اما در مروت و مردانگی که ما فوق شجاعت است، هیچکس نمی تواند تو را توصیف بکند، تو مافوق توصیف هستی. این مرد مصری هم به اینجا رسیده است که به عقیده او کلید شخصیت علی (ع) مروت است، فروسیت است.