نقد کتاب حسین وارث آدم

این کتاب تألیف دکتر علی شریعتی است و انتقاداتی بر آن وارد است:
این جزوه نوعی توجیه تاریخ است بر اساس مادی و مارکسیستی؛ نوعی روضه مارکسیستی است برای امام حسین (ع) که تازگی دارد. طبق این کتاب، آغاز تاریخ بشر اشتراکیت و برابری است، سپس نابرابری و حق و باطل یعنی مالکیت آغاز می گردد و از اینجا جامعه بشر دو بخش می شود؛ آنچنانکه دجله و فرات از یک سرچشمه می جوشند و سپس دو بخش می گردند و از یکدیگر جدا می شوند. دو بخش انسان یعنی دو طبقه: طبقه برخوردار و استثمارگر و طبقه محروم و استثمار شده.
طبقه حاکم و برخوردار و استثمارگر سه چهره دارد: سیاست، اقتصاد، مذهب؛ یا صاحبان زر و صاحبان زور و صاحبان تزویر که کار اولی برده ساختن و کار دومی غارت کردن و کار سومی فریب دادن است. قصر و دکان و معبد، سه شعبه یک بنگاهند. تیغ و طلا و تسبیح یک کار می کنند.
نظام حاکم بر تاریخ همواره همین بوده است و آنچه غیر از این بوده نهضت هایی بوده محکوم، قیام ها و انقلاب هایی بوده دلسوزانه و مذبوحانه. و چون زیربنا فاسد بوده، از همه آن نهضت ها که به وسیله ابراهیم ها و موسی ها و عیسی ها و محمدها و علی ها و حسین ها صورت گرفته نتیجه معکوس گرفته شده است. آنچه بنا بوده قاتق نان بشر بشود بلای جانش شده و زنجیر دیگر بر دست و پایش.
آزادی سبطی بی دوام بوده (ص 22). نوای امام حسین (ع)، خاموش اما بانگ گوساله های سامری همیشه بلند است (24). سرنوشت محتوم همه وارثان آدم اسارت و گرفتاری است (ص 28). وراثت آزادی و عدالت و بیداری، نهضت محکوم تاریخ است و وراثت بردگی و بیداد و مذهب خواب، نظام حاکم بر تاریخ (ص 39). امام حسین مظهر شکست آدم است. (ص 47)
در این جزوه سرزمین بین النهرین سمبل تمام زمین و تاریخش نمایشگر تاریخ تمام زمین است. دو نهر دجله و فرات سمبل دو جناح متضاد بشری است که از هم جدا شده و در نزدیکی بغداد به طور دروغین بهم می پیوندند آنچنانکه در دوره خلافت اسلامی، این وحدت دروغین پیدا شد (صفحات 9، 29، 39) و بار دیگر به شکل فجیع تری جنایت برقرار می شود.
همه جنایتکاران جهان در هر یک از سه چهره در چهره های سه گانه خلافت اسلامی ظهور و حلول می کنند و بدبختیی آغاز می شود که در جهان سابقه ندارد. (صفحات 15، 27، 28، 35) آنچه بدان همه دارند این تنها دارد.
سرنوشت دجله و فرات این است که در نهایت به دریا بریزند و آرامش یابند. سرنوشت بشریت و پایان تاریخ بشر نیز اشتراکیت و سوسیالیسم است و تنها در آن وقت است که بشر از بلای مالکیت و نظام طبقاتی نجات می یابد و زیربنا خراب می شود و زیربنای واقعی عدل و داد واقعی درست می شود. تلاش های انقلابیون تاریخ با زیربنای طبقاتی، دلسوزانه ولی مذبوحانه و بی نتیجه بوده است. فقط با محو طبقات است که جامعه به سعادت واقعی خویش نائل می گردد (ص 9) الا بالاشتراکیة تطمئن القلوب.
امام حسین (ع) به سوی مرگ می شتابد تنها و بی امید (ص 23). او مظهر شکست آدم است و تعصبی بی حاصل به خرج می دهد. (ص 47)، در این کتاب به طور کلی کلمه آدم یا انسان، سمبل انسان سوسیالیست است و توحید جهان، توجیه توحید و وحدت جامعه است؛ کما اینکه شرک اعتقادی سایه ای است از شرک و ثنویت حیات.
با این بیان بار دیگر جنبه مارکسیستی کتاب روشن می شود که وجدان هر کس را مولود و انعکاسی از وضع اجتماعی او می دانند و می تواند مبین نظر دورکهیم باشد نه نظر کارل مارکس. آنچه در این کتاب به چشم نمی خورد شخصیت امام حسین و آثار نهضت او است. مبنای کتاب بر این است که در جامعه طبقاتی همه تلاش ها بی حاصل است. انقلابیون تاریخ، وارث آدم یعنی انسان اشتراکی می باشند و قیامشان برای حق بوده و حق یعنی عدالت، برابری، یعنی اشتراکیت.
امام حسین این کتاب همان امام حسین مظلوم و محکوم روضه خوان ها است که هیچ نقشی در تاریخ ندارد؛ با این تفاوت که امام حسین روضه خوانها لااقل سفره گریه ای برای توشه معاد یکی از اصول دین پهن کرده و امام حسین این جزوه به وسیله روضه ها و گریه ها ابزاری است در دست جناح حاکم برای بهره کشی طبقه محکوم. در این جزوه معبد همیشه در کنار قصر و دکان، و روحانی همواره در کنار حاکم و سرمایه دار است و البته آنچه در کنار است معبد است نه خصوص کلیسا و یا دیر و صومعه و یا کنشت و یا بتخانه که شامل مسجد هم می شود. javascript:;طبعا تکلیف روحانی هم روشن است.