ارجحیت اخلاقی دور بودن زن و مرد

در کافی برخی روایات بدین مضمون نقل شده که توجه مرد به زن است و توجه زن به مرد، پس زنان را در حصار خانه قرار دهید. خود صاحب کافی معتقد است که مقصود اینست که هر چه زودتر آنها را در حصار ازدواج قرار دهید. ولی یک عده روایات دیگر وجود دارد که ممکن است آنها را توصیه اخلاقی به مردان نسبت به زنان شمرد که از خطرات تماس های مردان با زنان آگاه باشند. صاحب وسائل این روایات را بر استحباب حمل کرده است.
امام علی (ع) به فرزندش امام مجتبی (ع) چنین توصیه می فرماید: «و اکفف علیهن من ابصارهن بحجابک ایاهن، فان شدة الحجاب ابقی علیهن، و لیس خروجهن باشد من ادخالک من لایوثق به علیهن و ان استطعت ان لا یعرفن غیرک فافعل؛ تا می توانی کاری کن که زن تو با مردان بیگانه معاشرت نداشته باشد. هیچ چیز بهتر از خانه، زن را حفظ نمی کند. همانطور که بیرون رفتن آنان از خانه و معاشرت با مردان بیگانه در خارج خانه برایشان مضر و خطرناک است، وارد کردن تو مرد بیگانه را بر او در داخل خانه و اجازه معاشرت در داخل خانه نیز مضر و خطرناک است. اگر بتوانی کاری کنی که جز تو مرد دیگری را نشناسند چنین کن.» (نهج البلاغه، نامه 31 وصیت معروف امیرالمؤمنین به امام حسن (ع)).
این یک توصیه اخلاقی است. علمای اسلام این جمله را به شکل یک توصیه اخلاقی تلقی کرده اند. اگر ما بودیم و چنین تعبیراتی، بدون شک آنچه استنباط می شد بیش از "توصیه اخلاقی" بود، بلکه بیش از لزوم ستر وجه و کفین بود، آنچه استنباط می شد همان است که ما از آن به حبس زن در خانه تعبیر کرده ایم. ولی علت اینکه فقها به مضمون چنین جمله ها فتوا نداده اند ادله قطعی دیگر از آیات و روایات و سیره معصومین بر خلاف مفاد ظاهر این تعبیرات است و به اصطلاح ظاهر این جمله ها "معرض عنه" اصحاب است. لهذا این جمله ها حمل به توصیه اخلاقی شده است و ارزش اخلاقی دارد نه فقهی. آنچه فقها از امثال این جمله ها استنباط کرده اند این است که اینگونه جمله ها ارشاد به حقیقتی روحی و روانی در روابط دو جنس است و شک نیست که حقیقتی را بیان می کند. رابطه زن و مرد اجنبی سخت خطرناک است. گیلی است که پیلان بر آن می لغزند. آنچه اسلام لااقل به صورت یک امر اخلاقی توصیه می کند اینست که تا حد ممکن اجتماع مدنی غیر مختلط باشد. جامعه امروز زیان های اجتماع مختلط را به چشم خود می بیند. چه لزومی دارد که زنان فعالیت های خود را به اصطلاح "دوش به دوش" مردان انجام دهند. آیا اگر در دو صف جداگانه انجام دهند نقصی در فعالیت و راندمان کار آنان رخ می دهد؟ اثر این دوش به دوش ها اینست که هر دو همدوش را از کار باز می دارد و هر یک را به جای توجه به کار متوجه "همدوش" می کند، تا آنجا که غالبا این همدوشی ها به هم آغوشی منتهی می گردد.

رابطه زن و مرد در کلام حضرت زهرا علیهاسلام
حدیثی است از حضرت فاطمه زهرا (س). هر چند فقها بدین حدیث استناد نمی کنند اما می تواند توجیه صحیحی داشته باشد. خلاصه حدیث اینست: «روزی پیامبر اکرم (ص) از مردم پرسیدند: چه چیز برای زن از هر چیز بهتر است؟ کسی نتوانست پاسخ بگوید. امام حسن (ع) کودک و در مجلس حاضر بود. قصه را برای مادرش زهرا (س) نقل کرد. زهرا فرمود: از همه چیز بهتر برای زن اینست که مرد بیگانه ای را نبیند و مرد بیگانه ای هم او را نبیند.» (وسائل، جلد 3، صفحه 9 نقل از کشف الغمة)
این حدیث نیز توصیه اخلاقی است و ارجحیت دور بودن زن و مرد را بیان می کند. ما قبلا گفته ایم تمام ترخیص های اسلامی در این زمینه به خاطر جلوگیری از حرج و مضیقه است. ار جحیت اخلاقی پوشش، دور بودن زن و مرد، وجود حریم میان آن دو در حدود امکان سر جای خود باقی است.