رابطه بین انسان کامل و جامعه توحیدی

نکته جالبی که در آیه 5 سوره حمد: «ایاک نعبد؛ تنها تو را میپرستیم» که مرحله توحید عملی و مرحله «شدن» انسان است وجود دارد؛ این است که در کلمه نعبد ضمیر جمع آورده شده و به صورت مفرد یعنی اعبد گفته نشده است. گفته نشده: «من تنها تو را می پرستم» بلکه گفته شده: «ما تنها تو را می پرستیم». آن نکته در این مقام که مقام ساخته شدن انسان است این است که انسان همانطور که در پرتو شناخت خدا و توجه به او ساخته می شود نه در صورت غفلت از او و بیخبری از او؛ همانطور که در عمل و فعالیت ساخته می شود نه با نظر و اندیشه محض؛ انسان در ضمن عمل اجتماعی و همراه و هماهنگ با جامعه توحیدی ساخته می شود نه منفصل و جدا از قافله اهل توحید.
انسان موجودی است فکری؛ الهی؛ عملی؛ اجتماعی. انسان بدون اندیشه و شناخت انسان حقیقی نیست، انسان بریده شده از خدا و غافل از خدا انسان نیست؛ انسان اندیشنده الهی بریده از عمل نیز انسان حقیقی نیست؛ انسان کاستی گرفته است.
همین طور انسان اندیشنده خداشناس عملی بریده از جامعه توحیدی نیز انسان ناقص است. پس در حقیقت معنی «ایاک نعبد» این است: خدایا، مردم جامعه توحیدی در حرکتی هماهنگ؛ همه با هم به سوی تو و گوش به فرمان تو روانیم.