قطب الدین راوندی

نام: ابوالحسین احمد بن یحیی بن اسحاق ابن راوندی
جنسیت: مرد
تولد و وفات: ۲۴۵ قمری
شهرت علمی و فرهنگی: متکلم و فیلسوف

زادگاه و نیاکان
«راوند» که در آن زمان روستایی در نزدیکی کاشان بود، زادگاه عالمان بسیاری شناخته می شد. او گلی از بوستان مکتب محمدی بود که از آن دیار برخاست و قطب الدین لقب یافت او فرزند «هبة الله بن حسین بن هبة الله بن حسن راوندی» بود. پدر و جد قطب الدین، از عالمان و برجستگان آن دیار بوده اند.

تحصیل
فرزانه برومند راوند، علاوه بر پدر، از محضر بزرگان دیگری استفاده کرده است. قطب الدین خوشه چین خرمن عالمانی است که ثمره اندیشه شان قرنهای متمادی مشام انسانها را معطر ساخته است. افکار بزرگ شخصیتهایی چون شیخ صدوق، سید مرتضی، سید رضی و شیخ طوسی، در اندیشه و تفکر او جای پیدا کرده اند. بنابر آنچه در ریاض العلماء آمده است، قطب الدین روایاتی از بزرگان حدیث در شهرهای اصفهان، خراسان و همدان شنیده و نقل کرده است و از این روزنه می توان به مسافرتهای علمی او به شهرهای مختلف پی برد. چنانکه قرار داشتن قبر شریف او در شهر قم، دلیلی بر استفاده او از محضر استادان آن دیار است. برخی از استادان او عبارت اند از: ابوجعفر محمد بن علی بن محسن حلبی، ابوالحسن محمد بن علی بن عبدالصمد تمیمی نیشابوری، سید ابوالبرکات محمد بن اسماعیل مشهدی و صفی الدین مرتضی بن داعی بن قاسم که اکثر بزرگان و اندیشه وران آن عصر در زمره استادان وی می باشند. قطب راوندی خود به قرآن عشق می ورزید و در راه نشر معارف آن پرتلاش بود. اما تأثیر نفس قدسی استادش طبرسی بزرگ، در اندیشه و آثار گران سنگ او نقش بسزایی داشت و از این رو، آثار و تألیفات قطب راوندی، رنگ خدایی و بوی وحی به خود گرفت.

شاگردان
راوندی دانشمند بزرگ و وارسته قرن ششم از چهره های درخشانی است که فرزانگان بسیاری از محضر نورانی اش به فیض رسیده و دانش اندوخته و خود نیز شمع فروزان محافل علمی گردیده اند. از میان انبوه جویندگان علم که از خرمن فضل راوندی خوشه چینی کرده اند، نام فرزندان وی درخششی ویژه دارد. او نه تنها در مسجد و منزل و مکتب بلکه در سفر و حضر، به نورافشانی پرداخته و شاگردان بسیاری را به جامعه اسلامی آن روز ارائه داده است. شاگردان قطب الدین چهره های برجسته ای هستند که از وی به نقل روایت پرداخته اند. محمد بن علی معروف به "ابن شهر آشوب" از ستارگان درخشان تشیع و برجسته ترین شاگردان قطب بود. «ابن شهر آشوب» در کتاب خویش «معالم العلماء» با یادی از قطب الدین به عنوان استاد خویش نام وی را ثبت کرده است.

دانش و آثار
مردان خدا الگوهای روشنی هستند که به رغم مشکلات و کمبودهای عصر خویش، همه تلاش و همتشان خدمت به اسلام عزیز و احیای مجد و عظمت آن بوده است. آنان با عشق به قرآن مجید و اهل بیت علیهم السلام به نشر و پخش آثار ایشان پرداخته، همواره از سرچشمه زلال ابدیت سیراب می شوند. قطب الدین راوندی در زمره مردان بزرگی است که با دانش فراوان خود پس از بهره مندی از علوم مختلف و تبحر در آنها، حلقه زرینی در سلسله حافظان و راویان معارف اسلامی گردید و در بیشتر رشته های علوم اسلامی تبحر و تخصص خود را به نمایش گذارد که می توان به آثار زیر اشاره نمود:
1. «ام القرآن».
2. «تفسیر القرآن» در دو جلد.
3. «خلاصة التفاسیر» در ده جلد.
4. «شرح آیات المشکلة فی التنزیه».
5. «اللباب فی فضل آیة الکرسی».
6. «الناسخ و المنسوخ من القرآن».
7. «الخرایج و الجرایح».
8. «ام المعجزات».
9. «الاختلافات».
10. «جواهر الکلام فی شرح مقدمة الکلام».
11. «آیات الاحکام»
12. «احکام الاحکام».
13. «الخمس».

وفات
چهاردهم شوال 573 ق. آسمان شهر قم رنگی دیگر به خود گرفته بود و عالمان و اندیشمندان و دوستداران اهل بیت علیهم السلام در خانه قطب راوندی، بر بالین یکی از بزرگمردان گرد آمده بودند، نزدیکیهای اذان ظهر بود که نسیم عطرآگین بهشت مشام راوندی را نوازش داد و شبنم اشک از دیدگان زنان و کودکان سرازیر گشت و جهان اسلام در عزای یکی از فرهیختگان مکتب اهل بیت علیهم السلام به سوگ نشست. پس از مراسم تشییع پیکر پاک آن فرزانه در جوار مرقد مطهر حضرت معصومه (س) به خاک سپرده شد و روح «سعید» محدثان به ملکوت اعلی پر کشید. از آن پس جسم مطهرش با کتابها و نوشته هایش جاودانه شد و روزی که پس از هشت قرن تعمیرگران صحن مطهر حضرت معصومه (س) با پیکر سالم و سیمای نورانیش رو به رو شدند چیزی جز این منزلت را برای او تصور نکردند که باید جسم مطهرش چون روح شاهد و ناظرش بر حوزه فقاهت اهل بیت علیهم السلام تا قیام قیامت سالم بماند. حضرت آیة الله مرعشی نجفی رحمة الله به پاس خدمات او، سنگ قبری بلند و به یاد ماندنی را بر فرازش به یادگار نهاد تا زائران حرم فاطمه معصومه (س) در ابتدای ورود و خروج از صحن مبارکش چشمانشان به قبر این فرزانه بزرگ روشن شود.