سرنوشت انسان از مرگ تا قیامت از نظر اسلام

آنچه می میرد تن است نه روان
از نظر اسلام، انسان آفریده ای است که از تن و روان (روح و بدن) تشکیل یافته است. تن انسان، خود یکی از ترکیبات ماده و محکوم قوانین می باشد، یعنی حجم و وزن دارد و زندگانی او در زمان و مکانی است و از سرما و گرما و غیر آن ها متاثر می شود و تدریجا کهنه (پیر) و فرسوده می گردد و بالاخره، چنان که روزی به امر خدای متعال پیدایش یافته، روزی نیز تجزیه شده، از بین می رود. ولی روان، مادی نیست و هیچ یک از خاصیت های نام برده ماده را ندارد، بلکه صفت علم و احساس و فکر و اراده و صفات دیگر روحی، مانند مهر و کینه و شادی و اندوه و بیم و امید و مانند آن ها، از آن اوست و چنان که روان، خاصیت های نام برده ماده را ندارد، صفات روحی نیز از این خاصیت ها دورند، بلکه قلب و مغز (و) سایر اجزای بدن در فعالیت های بی شمار خود، فرمان بردار روان و صفات روانی می باشد و هیچ یک از اجزای بدن را به عنوان مرکز فرماندهی نمی توان تعیین کرد.
خدای متعال می فرماید: «ولقد خلقنا الانسان من سلالة من طین * ثم جعلناه نطفة فی قرار مکین * ثم خلقنا النطفة علقة فخلقنا العلقة مضغة فخلقنا المضغة عظاما فکسونا العظام لحما ثم انشأناه خلقا آخر فتبارک الله احسن الخالقین؛ ما برای نخستین بار انسان را از ماده ای که از گل گرفته شده بود، ساختیم، پس از آن، او را نطفه ای قرار دادیم که در جایگاه آرامی قرار می گیرد، پس از آن، نطفه را به صورت قطعه خونی در آوردیم و سپس آن را مانند گوشت جویده شده (مضغه) ساختیم و از مضغه، استخوان ها را خلق کردیم و بر استخوان ها، گوشت پوشانیدیم (صورت بدن را درست کردیم) پس از آن، او را آفرینش اساسی و بی سابقه دیگری دادیم» (مؤمنون/12تا14).

معنی مرگ از نظر اسلام
روی اصل نام برده، معنی مرگ از نظر اسلام نه این است که انسان هیچ و نابود شود، بلکه این است که روان انسان که فناناپذیر است، علاقه و رابطه خود را از تن قطع کند و در نتیجه، تن از بین برود و روان، بدون تن، به زندگی خود ادامه دهد. خدای متعال می فرماید: «وقالوا اءذا ضللنا فی الارض أءنا لفی خلق جدید بل هم بلقاء ربهم کافرون * قل یتوفاکم ملک الموت الذی و کل بکم؛ منکرین معاد می گویند: چگونه می شود که پس از این می میریم و بدن های ما در زمین متلاشی شده، گم می شود، دوباره با آفرینش تازه ای موجود شویم؟ در پاسخ آنان بگو: فرشته مرگ که به شما موکل است، شما را از تن ها دریافت می دارد» (سجده/10و11)، و متلاشی شدن تن ها، شما را نابود نمی کند. پیغمبر اکرم (ص) می فرماید: شما نابود نمی گردید، بلکه از خانه ای به خانه دیگر منتقل می شوید.

برزخ
اسلام معتقد است که انسان پس از مردن به طرز خاصی زنده می باشد، اگر نیکوکار است، از نعمت و سعادت برخوردار و اگر بدکار است، معذب خواهد بود و هنگامی که قیامت برپا شود، برای حساب عمومی حاضر می شوند. عالمی که انسان، پس ازمرگ تا روز قیامت در آن زندگی می کند برزخ نامیده می شود. خدای متعال می فرماید: «و من ورآئهم برزخ الی یوم یبعثون؛ به دنبال مردم، پس از مرگ تا روز قیامت، برزخ است» (مومنون/100) و نیز می فرماید: «ولاتحسبن الذین قتلوا فی سبیل الله اموتا بل احیاء عند ربهم یرزقون؛ چنین مپندار که کشتگان راه خدا، مرده و نابود می شوند، بلکه آنان زنده هستند و پیش خدای خود، روزی می خورند» (آل عمران/169).