مسجد گوهرشاد

مسجد گوهرشاد در قرن 9 هجری در شهر مشهد، توسط گوهرشاد بیگم، همسر سلطان شاهرخ میرزا فرزند و جانشین امیر تیموری گورکانی یکی از زنان نامدار و نیکوکار ساخته شده است. از آثار خیریه او مسجد جامع، مدرسه و خانقاه شهر هرات و مسجد جامع مشهد مقدس است که در هر دو شهر به نام آن بانوی نیکنام به "مسجد گوهرشاد" معروف و مشهور است. این زن نیکوکار پس از مرگ شاهرخ میرزا در نهم رمضان سال 861 هـ ق در عهد سلطنت سلطان ابوسعیدمیرزا، در قیم میرزا ابوالقاسم بابر به دسیسه ی جمعی از امرا و مشاوران سلطان ابو السعید، به دستور آن پادشاه در شهر هرات کشته شد و در جنب قبر فرزندش شاهزاده بایسنقر میرزا در مسجد گوهرشاد هرات مدفون گردید.

ساختمان مسجد:
مسجد دارای چهار ایوان به نام های مقصوره (جنوبی)، دارالسیاده (شمالی)، حاجی حسن (شرقی) و ایوان آب (غربی) است. از بین این ایوان ها، ایوان مقصوره بزرگترین و مهمترین ایوان است. مسجد به سبک چهار ایوانی ساخته شده است و در طرفین ایوان اصلی آن دو مناره ی کاشیکاری قرار دارد. کتیبه ی بزرگی در این ایوان وجود دارد که مورخ 821 هـ ق و به خط بایسنقر است.
گلدسته های ایوان که نقش کنترل فشار طاق را بر عهده دارند، توپر و به ضخامت 6 متر هستند و ارتفاع کلی آنها به 43 متر می رسد. این گلدسته ها از روی زمین شروع می شوند و چسبیده به ایوان مقصوره بالا می روند. گنبد آن نیز مانند پیاز ساخته و درست بالای ایوان مقصوره بنا شده است. رنگ اصلی گنبد، کاشی سبز رنگ است و در پایین آن نقش های رنگارنگی به چشم می خورد. طراح و معمار این مسجد، قوام الدین شیرازی است. او معمار مصلی و خانقاه مدرسه ی هرات نیز بوده است. مسجد گوهرشاد با کاشی معرق، تزئین شده، این کاشیکاری، نمونه ای خاص از کاربرد کاشی است. به این صورت که سفال های لعاب داده شده را مطابق طرح اصلی می بریدند و بعد با کنار هم قرار دادن آنها، طرح اصلی را می ساختند.

منبری حتی بدون یک میخ
منبری وجود دارد که به منبر امام زمان معروف است و 7/5 متر ارتفاع دارد و در زمان فتحعلی شاه ساخته شده است. تمام آن از چوب گلابی و گردو و 14 پله دارد. کل این منبر با هنر منبت کاری تزئین شده جالب این است که در ساخت این منبر حتی یک میخ هم به کار نرفته است.