ملا علی کنی

مرحوم حاج ملا علی کنی یکی از فقها و مجتهدین بزرگ شیعه در اواخر قرن سیزدهم هجری است. مرحوم کنی دانشمندی فقیه، مجتهدی اصولی، شخصیتی استوار و پرقدرت و با مکنت بود. در سال 1220 در بخش کن تهران متولد شد و از کودکی علاقه به دانش دینی نشان داد. او علی رغم خواست پدر (به جای دروس جدیده) با عزمی راسخ در غیاب بستگان به خواندن دروس عربی و فقهی می پرداخت و با تحمل مصائب، دروس سطح را به پایان برد و به زودی در جمله افاضل علمای درس صاحب ضوابط و صاحب جواهر قرار گرفت. مرحوم کنی بیشتر مراتب او از کرسی درس شیخ انصاری رحمة الله علیه نصیب او شد و پس از سالها بحث و تحقیق در حوزه عراق به درجه اجتهاد و استادی ارتقاء یافت.

معظم له از مراجع و علمای پرنفوذ تهران بود و مقارن با حکومت ناصرالدین قاجار از علما و مدرسین تهران و شهر ری بود. آیت الله کنی از قدرتی عجیب و موهبتی عظیم و صفوف الهی برخوردار بود. از سطوت و قدرت و موقعیت ارزشمند او سلاطین قاجار و امرا در هراس بودند. چه آنکه این بزرگ مقام روحانی متکی به اسلام و مسلمین بود، و چه بسا غزل ناصر بی دین صادر گردد. محدث نوری و محدث قمی در آثار خویش متذکر شخصیت علمی و با نفوذ او هستند. مآثر و آثار می نویسد: «حاج ملا علی مجتهد ساکن دارالخلافه (تهران) از عظمای علمای اسلام است، به عزت نفس و مناعت طبع از سایرین ممتاز بود. اهل دیوان وی را رئیس المجتهدین خوانند و حق تعالی او را به نفوذ امر اختصاص بخشید.»
مرحوم حجة الاسلام خوانساری در احسن الودیعه می نویسد: «مولانا حاج ملا علی کنی تهرانی از اعاجیب دهر و اکابر علما بود. او در درایت و روایت تفسیر و حدیث و علم انساب و رجال عارف بود. در اصول و فروع استاد و در عصر خویش مرجع خاص و عام، رأی او نافذ و در امر به معروف و نهی از منکرات خوفی به دل نداشت...» احسن الودیعه اضافه می کند این آیت عظمی در صبح روز پنجشنبه 27 محرم سال 1306 در تهران وفات نمود و در مرکز و اغلب شهرها سه شبانه روز اقامه عزا برپا نمود. او در جنب مرقد مطهر عبدالعظیم حسنی مدفون شد. از آثار اوست توضیح المقال در علم رجال، رسائلی در طهارت و کتبی در قضا و شهادت، و بیع و صلوة و عبادت و تحقیقات مسائل فقهی.

مرحوم آیت الله کنی با مرحوم میرزای بزرگ شیرازی معاصر بود و با یکدیگر صمیمیت داشتند. وی در ایران و او در سامرا به دست با کفایت خویش سرپرستی و زعامت شیعیان را به جلو می بردند. نوشته اند مرحوم کنی با میرزای بزرگ در مسافرت شام حرم مطهر شیرزن صحرای کربلا، دخت خیر الاوصیاء، عمه سادات؛ زینب کبری (س) را متواضعانه نظافت و گردگیری نمودند. چرا؟ زیرا آنانکه خاک را به نظر کیمیا کنند، باشد که گوشه چشمی به ما کنند.