آثار تربیتی شناخت حکمت خداوند

غالبا به صفات خداوند از بعد معرفه الله نگاه می شود، مسلما این در جای خود صحیح است، ولی قرآن مجید، نکته ظریف دیگری در اینجا به کار برده و آن اینکه: غالبا برای تربیت انسان روی این اوصاف تکیه می کند که نمونه های آن در آیات فوق منعکس است، بنابراین باید ما هم به پیروی از این کتاب آسمانی، شناخت صفات خدا را پایه ای را برای تهذیب نفوس و تکمیل عقول قرار دهیم. توجه به حکیم بودن خداوند آثار و بازتابهای زیر را در انسان دارد.

الف: توجه به حکمت او می تواند در پیشرفتهای علمی انسان و آگاهی او نسبت به اسرار جهان هستی اثر عمیقی بگذارد و به علم و دانش بشری عمق و شتاب و سرعت بیشتری بخشد. زیرا وقتی ما بدانیم که این بنای باشکوه و عظیم را معمار چیره دستی ساخته، و درجای جای آن اسرار حکمت به کار برده، هرگز از کنار موجودات و حوادث جهان بی تفات نمی گذریم و هر پدیده ای را به عنوان یک موضوع شایان دقت مورد بررسی قرار می دهیم، تا آنجا که که از افتادن یک سیب از درخت و مانند آن می توانیم قانون پراهمیت جاذبه عمومی و قوانین  مهم دیگر را کشف کنیم. اگر تعجب نکنید یکی از دانشمندان معاصر( آنیشتاین)  معتقد است که پیشگامان علوم ومکتشفان بزرگ، همگی دارای نوعی ایمان به مبدأ علمی و حکمت آفرینش بوده اند و همان به تلاشهای آنان عمق و وسعت می بخشیده است.

ب- توجه به حکمت خداوند در تشریع و قانونگذاری، مشکلات اطلاعات آنها را آسان می سازد، و تحمل شدائد را در راه امتثال اوامر او لذت بخش می نماید، چرا که میداند تمام این برنامه ها و دستورات از سوی آن حکیم بزرگ است، اگر داروی تلخی تجویز کرده داروئی است حیاتبخش، و اگر کار پر مشقتی را تکلیف نموده سرانجام  راحت آفرین و تکامل دهنده است.

ج- توجه به این وصف به انسان در برابر مصائب و حوادث ناگوار مقاومت و توان و صبر و شکیبائی می بخشد، چرا که می داند هیچ یک از اینها بی حساب نیست. و همین احساس او را برای غلبه بر مشکلات که گاهی  تصور آن انسان را از پای در می آورد  یاری می دهد، زیرا می دانیم نخسین شرط برای غلبه  بر حوادث داشتن روحیه بالا  است و این در سرمایه معرفت حکمت خداوند امکان پذیراست.

د- می دانیم برترین مقام پر افتخار برای انسان پیمودن راه قرب خدا است، و قرب خدا جز از طریق تخلق به اخلاق و اقتباس پرتوی از صفات او امکان پذیر نیست، توجه به حکیم بودن خدا انسان را دعوت می کند که به سوی علم و حکمت روی آورد و متخلق به اخلاق او گردد، و شاید به همین دلیل قرآن مجید از «حکمت» به «خیر کثیر» (نیکی فراوان) یاد کرده، و می فرماید: "و من یوت الحکمه فقد أوتی خیرا کثیرا" (بقره/269).

در حدیثی از امام صادق (ع) می خوانیم: "الحکمه ضیاء المعرفه ومیراث التقوی و ثمره  الصدق و ما انعم الله علی عبد من عباده نعمه انعم و اعظم و ارفع و اجزل و ابهی  من الحکمه" حکمت، روشنائی معرفت، و میراث تقوا، و میوه پربار راستی است، و خداوند نعمتی پرمایه و بزرگتر و برتر و فزونتر و زیباتر از حکمت به کسی نبخشیده است. این بیان را با سخنی از مرحوم علامه مجلسی (ره) پایان می دهیم. او در تفسیر حکمت از دانشمندان چنین نقل می کند که گفته اند: «حکمت  تحقق یافتن علم و درستی عمل و راستی گفتار و اطاعت پروردگار و آگاهی از دین و آنچه ارزش انسان را بالا  می برد، یا او را از زشتیها باز می دارد و خلاصه آنچه موجب صلاح کار دنیا و آخرت او است می باشد».