علت تعبیر خداوند از خود «به من» «یا ما» در آیات قرآن

گاهی خداوند متعال در قرآن از خودش تعبیر به "ما" و گاهی تعبیر به "من" می کند. گاهی می فرماید:

"انی انا ربک" (طه /12)

به یقین من آری "من" پروردگار تو هستم....

"اننی انا الله إله الا انا فاعبدنی" (طه /14)

یقینا من، آری "من" الله هستم و جز من معبودی نیست؛ پس مرا عبادت کن....

گاهی هم می فرماید:

"انا نحن نزلنا الذکر وانا له لحافظون" (حجر/9)

حقیقت این که ما، آری ما، قرآن را نازل کرده ایم و یقینا ما پاسدار آن می باشیم.

حال، سوال این است که این اختلاف در تعبیر برای چیست؟ می توان گفت: آنجا که مقام توحید است و می خواهد وحدانیت معبود و توحید در عبادت را اثبات کند، تعبیر به من می کند تا نشان دهد که معبود، معبود واحد است و هیچ گونه شائبه ی شرکی نباید درکار باشد.

"و أن عبدونی هذا صراط مستقیم" (یس/61)

تنها مرا عبادت کنید، این است صراط مستقیم!

این جا چون مقام توحید و مقام نشان دادن وحدانیت معبود است، تعبیر به "من" شده است.

"و اذ اسالک عبادی عنی فانی قریب اجیب دعوه الداع اذا دعان فلیستجیبو الی و لیومنوا بی" (بقره/186)

وقتی بندگان من از تو راجع به من سوال می کنند بگو: من نزدیکم، دعای دعا کننده را اجابت می کنم، پس به من ایمان بیاورند و دعوت مرا اجابت کنند.

در این آیه ی شریفه هفت بار کلمه ی "من" تکرار شده است. این جا هم مسأله ی توحید است که معبود را فقط یکی بشناسیم. آن کسی که تمام کمک ها از جانب او باید نشأت بگیرد؛ او را بشناسیم و تنها او را بخوانیم و همه چیز خود را از او بخواهیم. از این رو تعبیر به "من" شده است. اما آن جا که مقام ارائه ی قدرت است و از موضع قدرت سخن می گوید، تعبیر به "ما" می کند و می فرماید:

"انا نحن نزلنا الذکر وانا له لحافظون"

به یقین ما هستیم که قرآن را نازل کرده ایم و به یقین ما هستیم که نگه دار آن می باشیم.

این جا مقام ارائه ی قدرت است و می فرماید: ما خواسته ایم قرآن نازل شود و در پناه ما از همه گونه آسیب محفوظ بماند و لذا هیچ قدرتی نمی تواند در مقابل خواست و مشیت ما مقاومت کند و آن را از بین ببرد. در این آیه هم کلمه ی "ما" چند بار تکرار شده، «انا» یعنی به طور مسلم، ما «نحن» یعنی باز هم ما، «نزلنا» ما نازل کردیم و «انا» به طور مسلم، ما «له لحافظون» نگه دار آن می باشیم. پس مقامات سخن در تعبیر به "من" و "ما" مختلف است و هر مقامی متناسب با تعبیر خاصی است.