نگاهی به شگفتی های آسمان

در زبان مردم، آسمان عبارتست از فضای نیلگون کبود رنگ که در بالای سر ما دیده می شود، فرید وجدی می گوید: آسمان عبارتست از مدار ستارگان که شامل سایر ستارگان می شود و بر هر سقفی اطلاق می گردد. ستاره شناسان گذشته عقیده داشتند که آسمان جرم محسوسی است و ستارگان در آن ثابتند لیکن ستاره شناسان جدید معتقدند که آسمان عبارتست از فضایی که بالای سر ما قر دارد و دارای وسعتی نامتناهی و غیر قابل تصور است و ستارگان بسیار زیادی پیوسته در آن شناورند، و جز قدرت خداوند چیزی مانع حرکت آنها نتواند باشد و سخن حق هم همانست که ستاره شناسان جدید بیان داشته اند و در قرآن مجید هم چیزی که گفتار ستاره شناسان قدیم را تأیید نماید وجود ندارد. سپس فرید وجدی اضافه می کند که آنچه در قرآن از آسمان و طبقات و گشاده شدن و شکافتن آن وارد شده امکان دارد که به اجرام و سیارات آن توجیه نمود؛ و در اصطلاح حکماء، آسمان جسم اثیری است و از غایت لطافت و شفافی، نامرئی و با این همه تراکم مانع رویت ستاگارن نمی شود. آسمان بدین معنی قابل انکار نیست چون فضای میان کواکب ناچار طول و عرض دارد چه ما تصور آن را بکنیم چه نکنیم پس موهوم نیست. بنابراین آسمان که جایگاه ستارگان است جوّ تهی و خلا نیست که احیاناً ستارگان و یا موجوداتی دیگر در آن جای گرفته باشند، بلکه خود جرمی است از نوع جرم ستارگان و....

آسمان از گازهایی بسیار داغ و برخاسته از انفجار ماده نخستین بوده و ستارگان نیز از همین ماده پدید آمده اند. تولد ستارگان و کشور پهناور آسمان وقفه ای ندارد بلکه: "والسماء بنیناها باید و انا لموسعون"، «ذاریات/آیه 47: ما آسمان را با دست (قدرت) خود ساختیم و ما آن را گسترش می دهیم.»  آری آفریدگار بزرگ این سقف بلند را گسترش می دهد.»

حال لازم است اشاره ای به رمز کبودی آسمان شود. آسمان را که به صورت گنبد کبودی می بینیم این کبودی از آمیختن زردی نور طبقه بالای هوا و تاریکی فضای آن سوی هوا نمودار گشته است چنانکه  اگر با شیشه زرد چیز سیاهی را بنگریم کبود خواهیم دید. جلوه ستارگان نیز در این طبقه است. پس چونکه هوای گردا گرد زمین به نور خورشید زرد رنگ می گردد و جوی که بالای هوا است قبول نور نمی کند و تاریک و سیاه است و ما ظلمت را از پشت نور می بینیم به نظر ما کبود می آید. شرح این معنی را خواجه نصیر در شرح تذکر هیئت آورده است.

امام صادق علیه السلام هم فوایدی برای آبی بودن رنگ آسمان نسبت به چشم انسان بیان می دارد. در اینجا برای تکمیل این بحث، پاره ای از نتایج مطالعات پیگیر و چندین ساله محققان و اندیشمندان جهان را در مورد شگفتیهای آسمان می آوریم. میدانیم که آسمان مجموعه پهناور و در بردارنده میلیاردها خورشید و ستارگان است که هریک در مداری مخصوص در حرکت و شناورند. فیزیک نجومی به ما می آموزد که آسمان صاف و بی ابر مجموعه پهناوری است مرکب از خورشید های بیشمار که مانند  مولکول های گاز که به جنبش آورند، در جهات بسیار متفاوت شتابان رفت و آمد دارند.

منظومه شمسی ما که در واقع پر کاهی است در این فضای نا متناهی، نیز از این سرنوشت مستثنی نیست. خورشید با سرعت ثانیه ای 19 کیلومتر حیران و سرگردان به سوی کنار کهکشان روان است و در این راه بی پایان زمین و سیارات دیگری را که موکب او را تشکیل می دهند با خود می برد، و در همین حین دستگاه منظومه شمسی، همراه با کهکشان که یک پارچه مانند چرخ فلک آتش بازی عظیمی به دور  خود می چرخد، قوس عظیمی به سرعت ثانیه ای 240  کیلومتر طی می کند، علمی که ما در این لحظه می بینیم آن چنان نیست که در واقع وضع کنونی آن باشد، بلکه دور نمایی است از وضع گذشته، با تقسیم آسمان به چندین بخش، و عکس برداری از هر بخشی ممکن خواهد بود که ستارگان گنبد نیلگون را شماره کرد. این کار در رصدخانه  انجام می شود.

در رصدخانه کالج هاروارد، کلیشه ای که 35 در 45 سانتی متر مساحت دارد، بیش از 2000 کهکشان را نمایان می سازد اما عده کهکشانهایی که جهان را تشکیل می دهند، در حدود پانصد میلیون است.

این بود قسمت بسیار کوتاهی از آنچه علم تا به حال از جهان بالا کشف نموده است. دانش بشری در شناخت آسمان و کشف اسرار جهان بالا، مراحل نخست را می پیماید و روز بروز کشف تازه ای می نماید و انتظار دارد در آینده اسرار مهمتر و حقایق وسیعتری را بدست آورد.