نظر مفسران درباره سوگند به خورشید در قرآن

از سوگندهای بسیار جالب و علمی قرآن مجید، سوگند به مهمترین عالم انرژی و حیات بشری است به نام خورشید، و نور آن. در کدام یک از کتابهای آسمانی و یا علمی جهان که خود را پایه گذار فرهنگ و تمدن جهانی می دانند، چنین برنامه ی علمی آمده که به خورشید (وسیله ی حیات و بقاء همه موجودات خصوصا انسان) سوگند یاد شده باشد؟! و حال به آیه ای که این حقیقت را در بردارد توجه نماییم. در قرآن مجید یکبار به خورشید، و یکبار هم به نور آن سوگند یاد شده که هر دو در یک آیه قرار گرفته و یک جمله را تشکیل می دهند که عبارتست از: "و الشمس وضحیها"، (شمس/ آیه 1: سوگند به خورشید و سوگند به تابش آن، هنگام رفعتش). روشن است که آیه دو سوگند را در بردارد: سوگند به خورشید و سوگند به نور آن، ولی از آنجا که این دو مربوط به یکدیگر است هر دو را مورد مطالعه قرار می دهیم.

نظر مفسران
از جمله سوگندهای قرآن که از اختلاف نظر مفسران دور بوده آیه مورد بحث است. تنها  بعضی از مفسران شیعه (البته بسیار معدود) که تفسیرشان جنبه روایتی دارد مانند تفسیر برهان و قمی و نورالئقلین آیات آغاز سوره ی شمس را به ائمه اطهار علیهم السلام تاویل نموده اند و در مورد "ضحیها" هم بعضی گفته اند مراد ظهر است و بعضی به تمام روز و عده ی زیادی هم نور، تفسیر نموده اند لیکن غیر از اینها  همه ی مفسران خاصه و عامه تا آن اندازه ای که نگارنده تحقیق نموده به همان ظاهر آیات تفسیر نموده اند که مقصود خورشید و نور آن است، و در آیات بعضی نیز به همین ترتیب یعنی ماه، روز، آسمان، زمین و... می باشد.

ابوالفتوح در تفسیر خود می گوید: خداوند سوگند یاد کرد به آفتاب و چاشتگاه آن، برای آن وقت تخصیص کرد که در آن وقت ارتفاع او است و در نزدیکی استواء و در قطب  آسمان قرار دارد. مرحوم طبرسی نیز آیه را به معنی خورشید و نور تفسیر نموده می گوید: "ضحیها"، امتداد نور انبساط و گسترش آن است و از مجاهد و کلبی نیز این معنی را نقل نماید. مرحوم شیخ طوسی و زمخشری نیز آیه را به همین نحو تفسیر می کنند. مغنیه هم می گوید: خداوند به خورشید و نور آن سوگند یاد نموده چون مراد از "ضحو" در اینجا ظهور و وضوح است پس وقتی که به خورشید نسبت داده شود مراد "ضحیها" نور و ضیاء آن است.

آلوسی در تفسیر خود، "ضحیها" را نور خورشید معنی نموده و از حاکم و ابن عباس  هم آنرا نقل کرده است، وی می گوید: بعضی از محققین گفته اند که حقیقت "ضحی" ظاهر شدن خورشید است برای بینندگان. شیخ مصطفی مراغی می گوید: خداوند به خود خورشید سوگند یاد نمود چه غروب و چه ظاهر باشد و به نور آن نیز سوگند یاد فرموده است. محمد عبده نیز بیانی قریب به همین مضمون دارد و آیه را به همین نحو تفسیر نموده است. مرحوم علامه طباطبایی می فرماید: مراد از آیه، سوگند به خورشید و سوگند به گسترش نور آن بر زمین است. همچنین مفسران دیگری مانند جلالین و میبدی و دیگران از عامه و خاصه آیه را به همین نحو تفسیر نموده اند.