تفسیر آیه مبارکه مربوط به سوگند به باد

یک سوگند عمیق و علمی قرآن مجید مربوط به پدیده ای عظیم جوی است که عبارت است از باد. در قرآن مجید در یک مورد به باد سوگند یاد شده است: "والذرایات ذروا"، (ذاریات/آیه 1: سوگند به پراکنده کنندگان، پراکنده کردنی).

کلمه "ذاریات" که از ذرو  ریشه می گیرد، به معنی پراکنده کردن، می باشد و پراکندن، کار باد است. البته لازم نیست کار باد، همیشه پراکنده کردن غبار باشد، بلکه ممکن است پراکنده کردن علفهای خشک یا بخار آب بالای دریا نیز باشد.

مرحوم شیخ طوسی از علی علیه السلام و ابن عباس و مجاهده نقل نموده که مراد از ذاریات، بادها هستند، سپس شیخ طوسی کلمه "ذاریات" را با جمیع اشتقاقاتش معنی می کند که پراکندن و پراکنده نمودن خاک و سایر چیزها را می رساند، بعد اضافه می کند که علی علیه السلام روزی بای منبر نشسته بود و خطبه می خواند، ابن الکواء از آن حضرت تفسیر چهار آیه آغاز سوره ذاریات را پرسید و آن حضرت در مورد "والذاریات ذروا" فرمود: مراد باد است.

مرحوم طبرسی نیز آیه را به همین نحو تفسیر نموده و روایت فوق را نیز متذکر می شود. زمخشری می نویسد: ذاریات یعنی بادها چون که خاک و چیزهای دیگر را پراکنده می کند. سپس روایت علی علیه السلام را نقل می کند مانند مفسران دیگری که آیه را به همین نحو تفسیر کرده و روایت علی علیه السلام را که در جواب ابن الکواء فرموده ذکر کرده اند، عبارتند: از فخر رازی، میبدی، ابوالفتوح رازی، ابی السعود، ابوحیان اندلسی، بیضاوی و بحرانی و قمی.

جلال الدین سیوطی این معنی را از علی علبه السلام نقل نموده است و نیز از سعید بن جبیر نقل کرده است که این معنی را از ابن عباس سوال کرده است. جلالین و محمد توفیق عبید نیز در تفسیر خود به همین نحو آیه را تفسیر کرده اند. مرحوم علامه طباطبایی نیز می گوید: مراد از "ذرایات"، بادها هستند که خاک را پراکنده می کنند.

تذکر این نکته لازم است که در بین مفسران، طنطاوی، مراغی، مغنیه معتقدند که چهار سوگند آغاز سوره ذاریات همگی مربوط به باد هستند، و هریک از آیات چهارگانه با بیان خصوصیتی از باد، آن را مورد سوگند قرار داده اند به این بیان: سوگند به بادها که خاک و چیزهای دیگر را پراکنده می کنند، و سوگند به بادها که ابرهای سنگین را با خود حمل کرده و از نقطه ای به نقطه ای دیگر می برند، و سوگند به بادها که در آن حال حمل ابر به آسانی و سهولت جاری می شوند و سوگند به بادها که باران را تقسیم می کنند و در نقاط مختلف زمین فرو می ریزند؛ و فخر رازی  هم حمل آیات را بر این معنی بهتر می داند لیکن اکثر مفسران همانطور که در بالا یادآور شدیم، هریک از چهار سوگند را مستقل، و مربوط به باد، ابر، کشتی، فرشتگان دانسته اند.