جواب سوگند به مکه

در قرآن مجید در دو آیه به سرزمین مکه سوگند یاد شده است که هردوی آنها دارای جوابی هستند. جواب آیه "لا اقسم بهذا البلد»" (سوره بلد/ آیه 1)، "لقد خلقنا الإنسان  فی کبد" است، یعنی سوگند یه این شهر مکه و.... که به راستی آدمی را در میان رنج آفریدیم، مشکلات طاقت فرسا برای ابراهیم و اسماعیل و هاجر در آن سرزمین بی آب و علف بوده و پس از آن نیز نسبتا این سختیها ادامه داشت تا زمان طلوع خورشید اسلام. از آن سرزمین که هم مشکلات اقتصادی متوجه آن جامعه بود و هم درگیریها و مبارزات میان ایمان و کفر و حق و باطل ادامه داشته است، این پیامبر و گرویدگان به تعالیم حیاتبخش وی بودند که با پذیرش رنجها و اذیت و آزار دشمنان در راه هدف مقدس خود استقامت به خرج داده و با تلاشی هر چه بیشتر به تبلیغ و مبارزات  خود ادامه می دادند، تا چهره  پردرخشش ایمان و حق را از زیر پرده های تاریک جهل و کفر و نفاق، نمایان، و عظمت آن را بر جهانیان روشن سازند و پیروزی حق را بر باطل به اثبات برسانند.

انسان نیز از آغاز تکوین وجودش در عالم رحم تا هنگام ولادت و تا پایان زندگی در کوران سختیها و برخوردها و کشمکشها به سر می برد و حتی درون وی نیز از تضادها تشکیل یافته است، و این او است که باید با استمداد از نیروی عقل و رهبری انبیای الهی، شخصیت خود را پرورش داده به سرحد کمال برسد زیرا سنت آفرینش این است که شخصیت هر کس در میان رنجها و فشارها تکویین می یابد، آنچنان که از محیط پر از درد و رنج و (کبد) و سرزمین مکه (لا اقسم بهذا البلد... و والد  و ما ولد) اسلام تکوین و و لادت یافت.

جواب سوگند در آیه "و هذا البلد الأمین" آیه "لقد خلقنا الإنسان فی أحسن تقویم " (سوره تین/آیه 4) است، یعنی سوگند به این شهر امن و بی هراس که انسان را  در نیکوترین قوام بیافریدیم. در قرآن کریم انسان موجودی دو بعدی معرفی شده است بدین معنا که انسان قابلیت برای خیر محض شدن و یا شر محض شدن را دارد. همچون پدیده های طبیعی، مانند آب، برق و...

انسان اگر از نیروی عقل خود استفاده کند و تحت رهبری انبیاء و تعالیم الهی قرار گیرد، می تواند موجودی مفید، نیکوکار و خیر باشد و اگر پیرو خواسته های نفسانی خویش  باشد، موجودی  مضر، شر و فاسد خواهد شد و در واقع از همین روست که خداوند در جواب سوگند به مکه می فرماید: «قطعا آدمی را در نیکوترین قوام آفریدیم» یعنی قوه عقل و شهوت در وجود انسانی با هم جمع شده و این در اختیار انسان است که سعادتمند شود یا شقاوت را انتخاب کند.