منابع شناخت تشیع

بدون مطالعه و دیدن ماخذ و درک اصولی مفاهیم نمی توان هیچ چیز را شناخت. منابع شناخت تشیع نخست دو دسته می شود: منابع سنی و منابع شیعی. کتابها و منابع تالیف شده به دست برادران اهل سنت که می تواند به مفاهیم شیعی راهبر شود چهار قسم است:

1. کتب موثق اهل سنت عموما که در آنها احادیث صحیح نبوی درباره مسائل رهبری در اسلام آمده است.
2. کتب اهل سنت درباره مناقب و مودت اهل بیت رسول و نوع مسائل مختلف مربوط به خاندان پیامبر و شایستگیها و ویژگیهای ایشان در مسائل اسلامی و انسانی.
3. کتب اهل سنت که در آنها مناقب و مسائل مربوط به حضرت مهدی (ع) و حکومت مهدی در آخر الزمان آمده است.
4. کتب اهل سنت که ویژه حضرت مهدی (ع) نگارش یافته است.

کتب و منابع خود شیعه را در این مقصود باید نخست به دو دسته تقسیم کرد:

1. کتب و تالیفات قدما.
2. کتب و تالیفات متاخران

درباره دسته اول باید گفت بهترین تعریفها و برداشتها از مبانی و تعالیم شیعی به سبک قدیم در آن کتابها یافت می شود یعنی کتابهایی امثال صدوق جلودی کراچکی، شیخ مفید، سید مرتضی، شیخ طوسی و....درباره دسته دوم یعنی کتابهای متاخران باید گفت که این کتابها نیز به دو دسته تقسیم می شود:

دسته اول کتابهایی است که با روش علمی و سطحی بالا به عرضه مفاهیم و مبانی شیعی پرداخته است و دهها مسئله مهم مربوط به این مذهب را روشن کرده است، به سخن دیگر: کتابهای تحقیقی و مستندی که درباره مسائل کلامی و مذهبی شیعی و روشن کردن مسائلی که به شناخت جریانهای اصولی شیعه کمک می کند تالیف یافته است و در ترسیم خطوط اصلی سیمای تشیع نقشی جوهری دارد. بهترین نمونه این کتابها تالیفات مصلح علامه سید عبدالحسین شرف الدین عاملی است مانند المراجعات، النص و الاجتهاد، الفصول المهمه فی تالیف الامه ابوهریره، الکلمه الغراء فی تفضیل الزهراء، مسائل فقهیه، مولوف و الشیعه فی صدر الاسلام و.... و کتابهایی از دست دلائل الصدق مظفر، و کتب سید عبدلرزاق مقرم و صلح الحسن آل یاسین و نهضه الحسین، شهرستانی و الامام الصادق و المذاهب الاربعه اسد حید النجفی و....

دسته دوم کتابهایی است که به بیان موضع اجتماعی و فلسفه سیاسی تشیع و مفاهیم حقوقی و انسانی این مذهب در مفهوم جدید پرداخته است. باید گفت اینگونه کتابها بسیار اندک است و جای اینگونه تالیفات در فرهنگ ما خالی است.

در تالیفات و کتابهای غیرمسلمین نیز گاه گاه مطالبی آمده است که خالی است از اعمال غرض و تحریف و روشنگر برخی از مفاهیم و مبانی شیعی تواند بود.

در اینجا باید توجه کرد که سه دسته تالیف دیگر وجود دارد که رجوع به آنها برای شناخت این مذهب بدون آگاهی قبلی از منابع درست و مفاهیم اساسی تشیع نه تنها مفید نیست بلکه گمراه کننده نیز هست:

1. تالیفات و اظهار نظرهای بسیاری از مستشرقین.
2. تالیفات عده ای از علمای متعصب یا جاهل یا مغرض اهل سنت درباره تاریخ، تفسیر، حدیث، ملل و نحل، امامت و...
3. مقدار قابل توجهی از نوشته های عوام شیعه که اخیرا عرضه شده است یا نوشته های برخی از اهل فضل شیعه اما  اهل فضلی کم درک و محدود اندیش و منحط الذهن و نا آگاه از جوهر اصلی و جریانهای کلی تشیع. و به عبارت دیگر، غیر مجتهد و غیر متخصص در شناخت جوانب عمده جریانات شیعی که باید نوع این نوشته ها و به اصطلاح تالیفات را دور ریخت.