راه تشخیص رویای صادقه از اَضغاث اَحلام

«رویا» بر دو قسم است: «رحمانی و اضغاث احلام». «رویای رحمانی» آن است که از طرف پروردگار عالم، معانی در عالم خواب به روح القا شود و این بر دو قسم است: یکی آنکه محتاج به تعبیر نیست و آن وقتی است که معنا  به همان صرافت نخستین در ذاکره  تا وقت بیداری باقی بماند و یا محتاج به تعبیر است و آن وقتی است که معنا مبدل شده باشد به صورت مناسبه، مثل مبدل شدن علم به صورت شیر به مناسبت خیر کثیره داشتن شیر و ماده غذایی جسم بودنش چنانکه علم ماده غذایی روحانی است.

اما «اضغاث احلام» پس بر سه قسم است؛ زیرا منشأ آن یا وساوس شیطانی است که موجب اذیت و وحشت بیننده می گردد و یا اینکه او را به امری که منکر است شرعا یا منجر به منکر می گردد، تحریص و ترغیب می نماید و یا اینکه منشأ آن حدیث نفس و افکار و خیالاتی که در خود شخص موجود است مثل اینکه با کسی کینه دارد پس در خواب خود را مشغول منازعه و مجادله و محاربه می بیند و یا اینکه منشأ آن غلبه اخلاط است، یعنی صفرا و سودا و بلغم و خون مثلا اگر «صفرا» غالب شود، در خواب رنگهای زرد و طمعهای تلخ و مسموم و صاعقه و نظایر اینها می بیند، زیرا صفرا گرم و تلخ است. و کسی که «سودا» بر او غالب باشد چیز های سوزنده و رنگهای سیاه و طمعهای ترش می بیند. و کسی که «بلغم» بر او غالب باشد رنگهای سفید و آب و باران و برف می بیند. کسی که «خون» بر او غالب باشد رنگهای قرمز و طمعهای شیرین و انواع طرب می بیند.

طریق تشخیص رویا به این است که اولا رجوع به مزاج خود کند و ببیند اگر در حالت رویا در کمال اعتدال بوده  پس معلوم می شود که از غلبه اخلاط نیست پس از آن رجوع به حالت خود قبل از خواب نماید و ببیند آنچه را که در خواب دیده اگر هیچ سابقه در بیداری نداشته پس معلوم می شود حدیث نفس نبوده، پس از آن ببیند اگر رویا ترغیب به منکری یا چیزی که منجر به منکری می شود نبوده و نیز موجب اضطراب و پریشانی نبوده معلوم می شود منشأ آن وساوس  شیطانی نبوده و پس از آنکه شخص مطمئن شد که اضغاث احلام  نبوده، معلم می شود رحمانی بوده است. اما طریق دانستن تعبیر رویای رحمانیه و تشخیص مراد و مطلوب از آنها پس برای طرقی است از آن جمله مراجعه نمودن به روایات کثیره که از اهل بیت علیهم السلام در باب تعبیر رویا وارد شده است و مقداری از آنها در اواخر «دارالسلام» مرحوم حاجی نوری  و در جلد 14 بحارالانوار موجود است و از آن جمله مراجعه نمودن به مناسبات آیات قرآن مجید مثل اینکه اگر در خواب ببیند اذان می گوید و رحمانی باشد تعبیر می شود به توفیق حج به مناسبت  آیه شریفه:

"و اذن فی الناس بالحج"( سوره حج /آیه 27)

در صورتی که بیننده صالح و متقی باشد مثل تعبیر ریسمان به عهد:

"واعتصموا بحبل الله" ( سوره آل عمران / آیه 103)

و چوب خشک به نفاق:

"..کانهم  خشب  مسنده" ( سوره منافقون / آیه 4)

و سنگ به قساوت:

"فهی کالحجاره» ( سوره بقره / آیه 74)

و خوردن گوشت میت به غیبت کردن:

"....ایحب  احدکم  ان  یأکل لحم اخیه میتا" ( سوره حجرات / آیه 12)

و لباس و تخم به زنها:

"هن لباس لکم" ( سوره بقره /آیه 178)

"کانهن بیض مکنون" ( سوره صافات/ آیه 49)

و از آن جمله رجوع به مناسبات اسما معانی است مثل اینکه در خواب ببیند کسی را که اسم او «راشد» باشد، این به رشد و هدایت تعبیر می شود یا اسمش «سالم» باشد، به سلامتی تعبیر می شود و هکذا. و از آن جمله است رجوع به مناسبات عالم ملکوت و حقایق و اسرار عوالم غیب، مثلا اگر در خواب ببیند مرده است به طول عمر و بقا و حیات دنیویه او تعبیر می شود؛ زیرا حیات دنیویه نسبت به حیات پس از مرگ در حقیقت موت است در اثر کمی حظوظ روح و محجوب بودنش و مبتلا بودنش در این عالم و حیات حقیقی حیات پس ازمرگ است و مثل اینکه اگر ببیند او را به حجله عروسی و اطاق  دامادی می برند معلوم می شود مرگ او نزدیک است، زیرا مرگ برای مومن، اول شادی اوست همانطوری که مروی است که پس از سوال و جواب در قبر به او می گویند بخواب، مثل خوابیدن عروس در حجله اش.

آنچه گفته شد از اقسام تعبیر، کلیاتی است که تطبیق آنها بر موارد جزئی در نهایت اشکال است و میسر نیست مگر برای کسی که خدای تعالی نوری به او اضافه فرماید که به برکت آن ببیند و تشخیص دهد و از این نور به «فراست»  تعبیر می شود.