بررسی وجوب حقوق اولاد بر والدین

همان طوری  که نیکی و احسان و رعایت ادب و احترام به والدین بر اولاد واجب است، همچنین حقوقی که برای اولاد بر عهده پدر و مادر واجب است اگر رعایت نکنند قطع رحم کرده اند، زیرا  پس از والدین نزدیکترین ارحام به شخص اولاد او است و قطع رحم  از بزرگترین گناهان کبیره است که پس از این می آید. چنانچه  اولاد در اثر ترک اداء حقوق والدین به آثار وخیمه عقوق مبتلا می شود، همچنین والدین هم در اثر ترک حقوق اولاد به آثار وخیمه آن مبتلا خواهند گردید، چنانچه از پیغمبر (ص) روایتی بدین مضمون رسیده است.

از جمله امور مهمه که رعایت آن بر والدین فوق العاده لازم است آن است که سعی کنند کاری نکنند که اودلادشان مبتلا به عقوق آنها گردد! مثل اینکه کارهای سخت به او رجوع ننمایند که اولاد در اثر سختی آن از زیر بار اطاعتشان شانه خالی کرده و در نتیجه عاق والدین شود یا مبتلا ایراد زیاد گرفتن در گفتار و کردار فرزند که غالبا به ترک ادب نسبت به والدین منتهی می گردد و همچنین ترک محبت به او که در نتیجه فرزند هم عکس العمل نشان می دهد، باید ترک گردد. بلکه وظیفه والدین است که فرزندشان را به انجام  این واجب مهم الهیه یعنی نیکی و ادب نسبت به والدین کمک و همراهی نمایند و از روی مهر و شفقت او را از عاق شدن باز دارند؛ مثل اینکه لغزش هایش را ندیده بگیرند و احسان و اطاعتش را هر چند ناچیز باشد سپاسگزاری نمایند و درباره اش حضورا و غیابا دعا نمایند. تفصیل حقوق فرزند  بر والدین  در کتب فقهی موجود و خلاصه از این قرار  است.

نفقه فرزند بر پدر واجب است: پسر از هنگام ولادت تا وقتی که به حد رشد رسیده از عهده کسب و کار برآید و بتواند معیشت خود را فراهم نماید نفقه اش، یعنی خوراک و لباس و مسکن او بر پدرش واجب است. دختر هم همین است تا وقتی که به خانه شوهر رود یا به واسطه دارائی بی نیاز گردد.

سعی در ازدواج  فرزند: از حقوق پسر سعی در ازدواج نمودنش پس ار رشد و بلوغ است چنانچه از حقوق دختر رساندنش به خانه شوهر است و والدین نمی توانند مانع شوهر کردنش گردند، چنانچه در قرآن مجید صریحا بیان می فرماید: (سوره بقره آیه 232).

آموزش و پرورش دینی: از حقوق  اولاد سعی در تعلیم و تربیت آنها است که به اصول و فروع دین آشنا گردند خصوصا خواندن قرآن مجید را یاد بگیرند و در تأدیب آنها مسامحه ننمایند با رعایت شرائط آن، هر چند منجر به زدن گردد. روایات کثیره ای در امر به مهربانی و محبت و اکرام به فرزند رسیده، برای نمونه به بعضی از آن اشاره می شود:

باید به فرزند مهربانی کرد: پیغمبر اکرم(ص) فرمود: «فرزندان خود را دوست بدارید و به آنها رحم کنید، هرگاه وعده ای به ایشان دادید وفا کنید، چون امید فرزند تنها به پدر و مادر است، به درستی که خدای تعالی غضب نمی فرماید به چیزی مانند غضب فرمودنش درباره زنها و بچه ها.»

نگاه شفقت و بوسیدن فرزند: و نیز فرمود: «کسی که فرزند خود را ببوسد حسنه ای برایش ثبت می شود، و در حدیث دیگر فرمود: به هر بوسه ای درجه ای در بهشت برایش خواهد بود». و نیز مرویست «هرگاه پدر از روی مهر و شفقت به فرزند خود بنگرد و او را مسرور  نماید ثواب بنده آزاد کردن در نامه عملش نوشته می گردد».

نیکی به فرزند پس از والدین: و نیز در روایت رسیده که «مادر فرزند خود را اکرام نمائید و به او بدی نکنید زیرا فرزند شما در اثر علاقه ای که به مادرش دارد دلگیر و افسرده می شود» و باز در روایت  است که مردی  از انصار از حضرت صادق (ع) پرسید: نیکی چه اشخاصی بر من لازم است؟ فرمود: والدینت. گفت: هر دو از دنیا رفته اند، فرمود: به فرزندانت نیکی کن!.

دختر به نیکی سزاوارتر است: در باره نیکی به فرزند، نسبت به دختر سفارش بیشتری شده است و مستحب است هدیه ای را که پدر به خانه می آورد دختر را بر پسر مقدم بدارد، خصوصا دختری که اسمش فاطمه گذاشته است و نیز لعن و نفرین درباره اولاد نهی  شده هر چند بدرفتاری و مخالفت والدین کنند بلکه از موجبات فقر شمرده شده است.