نکوهش دروغ از دیدگاه آیات و روایات

در قرآن مجید دروغ و تزویر را در ردیف شرک به خدا قرار گرفته است، چنان که می فرماید: «فاجتنبوا الرجس من الأوثان و اجتنبوا قول الزور» (سوره حج/ آیه30)، از پلیدی ها یعنی بتها اجتناب کنید و از سخن باطل و بی اساس (دروغ( بپرهیزید.

دروغگو ایمان ندارد

قرآن مجید دروغگویان را مومن نمی داند و آنان را در ردیف کفار و منکران آیات الهی قرار می دهد و می فرماید: «إنما یفتری الکذب الذین لا یومنون بآیات الله و اولئک هم الکاذبون» (سوره نحل/ آیه 105)، تنها کسانی مطالب دروغ را به خدا می بندند که ایمان به آیات خدا ندارند، دروغ گویان واقعی آن ها هستند.

دروغ فسق است

در مورد دیگر خدای متعال از دروغ به عنوان «فسق» نام می برد و می فرماید: «فلا رفث و لا فسوق و لا جدال فی الحج» (سوره بقره / آیه197)، در حج آمیزش جنسی با زنان و گناه (دروغ( و جدال نیست.

محروم شدن از هدایت الهی

چنانکه می فرماید: «إن الله لا یهدی من هو کاذب  کفار» (سوره زمر/ آیه 3)، خداوند انکس را که دروغگو و کفران کننده است هدایت نمی کند. و نیز می فرماید: «إن الله لا یهدی من هو مسرف کذاب» (سوره غافر/ آیه 28)، خداوند کسی را که اسراف کار و دروغگو است هدایت نمی کند.

دروغگو از رحمت خدا به دور است

در آیه مباهله و آیات مربوط به لعان، دروغگویان مورد لعن الهی قرار گرفته اند. در آیه مباهله می فرماید: «فنجعل لعنت الله علی الکاذبین» (سوره آل عمران/ آیه 61)، آن گاه لعنت خدا را بر دروغ گویان قرار می دهیم، و در آیه لعان می فرماید: «أن لعنه الله علیه ان کان من الکاذبین» (سوره نور/ آیه 7)، به راستی لعنت خدا بر او باد اگر از دروغگویان باشد.

هرچند این آیات عمومیت نداشته و در بخش خاصی از دروغ نازل شده لکن فی الجمله اشعاتر دارد بر این که سرانجام دروغگو به لعن و طعن الهی منتهی می شود.

دروغ از نظر روایات

پس از ذکر آیاتی چند از قرآن مجید در نکوهش دروغ اینک به بیان پاره ای از روایات می پردازیم:

دروغ در ردیف شرک به خدا

رسول گرامی صلی الله علیه وآله وسلم فرمود :«ألا اخبر کم بأکبر الکبائر: الأشراک بالله و عقوق الوالدین و قول الــزور أی الکذب»، آیا شما را از بزرگ ترین گناهان خبر ندهم؟ بزرگ ترین گناه شرک به خدا و بدرفتاری نسبت به پدر و مادر و دروغ گفتن است.

دروغ کلید گناهان است

حضرت امام حسن عسکری علیه السلام فرمود: «جعلت الخبائث کلها فی بیت و جعل مفتاحها الکذب»، تمام پلیدی ها در خانه ای نهاده شده و کلید آن دروغ است.

دروغ از شراب بدتر است

امام باقر علیه السلام فرمود: «إن الله عز و جل جعل للشر أقفالا و جعل مفاتیح تلک الإقفال الشراب، و الکذب شر من الشراب»، خداوند متعال برای شر و بدی قفلهایی قرار داده و کلید آن قفلها، شراب است و دروغ از شراب هم بدتر است.

دروغ سبب خرابی ایمان

امام باقر علیه السلام فرمود: «إن الکذب هو خراب الإیمان»، دروغ ویران کننده ایمان است.

دروغ و رو سیاهی

رسول گرامی اسلام صلی الله علیه وآله وسلم فرمود: «الکذب یسود الوجه»، از دروغ گفتن خودداری کنید زیرا انسان را رو سیاه می کند.

دروغ با ایمان سازگار نیست

«عن ابی الحسن الرضا علیه السلام قال سئل رسول صلی الله علیه و اله و سلن: یکون المومن جبانا؟ قال نعم، قیل و یکون بخیلا؟ قال نعم، قیل یکون کذابا؟ قال: لا»، امام رضا علیه السلام روایت می کند که از پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله وسلم سوال شد: آیا انسان با ایمان ممکن است ترسو باشد؟ فرمود: آری. سوال شد: امکان دارد بخیل باشد؟ فرمود: آری. گفتند آیا ممکن است دروغگو باشد؟ فرمود: نه. دروغگو از درگاه خدا طرد می شود.

امام سجاد علیه السلام در مقام نیایش می گوید: «أولعلک وجدتنی فی مقام الکاذبین فرفضتنی»، خدایا! شاید مرا در جایگاه دروغگویان یافتی که به حال خود رهایم کردی.

دروغگو مستوجب لعن فرشتگان است

در حدیثی از رسول خدا صلی الله علیه وآله وسلم نقل شده است که فرمود: «المومن إذا کذب من غیر عذر لعنه سبعون ألف ملک و خرج من قلبه نتن حتی یبلغ العرش فیلعنه  حمله  العرش»، هرگاه مومن بدون عذر دروغ بگوید هفتاد هزار فرشته او را لعنت می کنند و از قلبش بوی گندی بیرون می آید که تا به عرش  می رسد؛ آن گاه نگهبانان عرش بر او لعن می فرستند.

دروغ علامت نفاق است

رسول خدا صلی الله علیه وآله وسلم فرمود: «ثلاث من کن فیه فهو منافق و ان صام و صلی و زعم أنه مسلم اذا حدث کذب، و اذا وعد  أخلف، ائتمن خان»، سه خصلت است که در هرکس باشد منافق است هر چند روزه بگیرد و نماز بخواند و خود را مسلمان بداند:

1. در امانت خیانت کند

2. در سخن دروغ بگوید

3. در وعده تخلف کند.

دروغ بدترین رباها

رسول خدا صلی الله علیه وآله وسلم فرمود: «أربی الربا الکذب»، بدترین و بالاترین رباها دروغ است ( زیرا  در ربای اقتصادی سرمایه  افراد از میان می رود لکن در دروغ اصل ایمان خدشه دار می شود).

دروغ بدترین بیماری

حضرت علی علیه السلام فرمود: «و عله الکذب أقبح عله»، بیماری دروغ زشتترین بیماری است.

محرومیت از نماز شب

یکی از گناهانی که توفیق نماز شب را از انسان سلب می کند دروغ گفتن است. امام صادق علیه السلام فرمود: «أن الرجل لیکذب الکذبه فیحرم بها صلوه اللیل»، مردی که دروغ بگوید به خاطر آن ]دروغ[ از خواندن نماز شب محروم می شود.

روزی انسان در ارتباط با دروغ

پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله وسلم فرمود: «الکذب ینقص الرزق»، دروغ روزی انسان را کم می کند.

دروغ فراموشی می آورد

امام صادق علیه السلام فرمود: «أن مما أعان الله علی الکذابین النسیان»، خداوند فراموشی را بر دروغ پردازان مسلط می سازد.