مکلفین حقوق بشر اسلامی

مکلفین حقوق بشر اسلامی عبارتند از:

1- دول اسلامی- اعم از آن  عضو مجموعه متشکلی مانند «کنفرانس اسلامی» باشند یا نه- مکلف اند همه مواد حقوق بشر در اسلام را، با مراعات  کمال عدالت و شایستگی، به مرحله اجرا در آورند. هر دولتی که از اجرای این حقوق تخلف بورزد هم باید از طرف مردم ذی صلاحیت جامعه خود استیضاح شود و هم از طرف مجمع جهانی دول اسلامی، و در صورت ناتوانی از پاسخ صحیح درباره تخلف خود از اجرای حقوق، نخست جامعه ای که دولت در آن حاکمیت دارد و سپس مجمع جهانی دول اسلامی باید صلاحیت حاکمیت دولت را سلب کنند.

2- هر انسانی که توانایی اجرای این حقوق  و دفاع از آن را داشته باشد، مکلف به اجرا و دفاع است، خواه به صورت انفرادی خواه به شکل دسته جمعی و اجتماعی.

3- در صورتی که دولت یا اجتماعی و افراد یک جامعه به عللی نتوانستند، یا عملا به حفظ و اجرای این حقوق اقدام نکردند، خود افراد انسانی مکلف اند از حقوق خود دفاع نموده، آن را برای خویشتن تأمین کنند. این عامل اجرا در حقوق بشر از دیدگاه غرب مورد تذکر قرار نگرفته، در صورتی که در اسلام، همان گونه که دولت و اجتماع و هرکسی که توانایی اجرا و دفاع از حقوق انسان را داشته باشد، مکلف است، خود انسان هم در صورت قصور یا تقصیر آن عوامل (دولت و اجتماع و هرکسی که قدرت اجرا و دفاع دارد)، مکلف است از حقوق خود دفاع کند، زیرا – چنان که در مباحث گذشته گفتیم- اصولی اساسی این حقوق (حق حیات، کرامت، تعلیم و تربیت، آزادی مسئولانه و مساوات) احکام اند، نه حقوق به معنای رسمی آن که قابل نقل و انتقال و اسقاط واحدی نمی تواند از حق حیات یا حق کرامت خود، چشم بپوشد و آن را اسفاط کند و یا به دیگری انتقال دهد. به عنوان مثال، در اسلام هیچ کسی نمی تواند به زندگی پست و موهون و ذلت بار تن در دهد و بگوید: من اختیار خود را دارم! آیه شریفه با کمال صراحت این مطلب را چنین مطرح می کند:

«إن الذین توفاهم الملائکه ظالمی أنفسهم قالوا فیم کنتم قالوا کنا مستضعفین فی الارض قالوا ألم تکن أرض الله واسعه فتهاجروا فیها فأ ولئک مأ واهم جهنم و ساءت مصیرا» (نساء/ آیه 97)، «و کسانی که]  در موقع از دنیا رفتن[، فرشتگان آنان را درمی یابند که به خویشتن ستم روا داشته اند، به آنان می گویند: شما (در این دنیا) در چه حال بودید؟ می گویند: ما در روی زمین مستضعف بودیم. فرشتگان می گویند: آیا زمین خدا وسیع نبود که در آن به مهاجرت بپردازید ]و خود را نجات بدهید؟ [ منزلگه نهایی آنان دوزخ است و چه بد سرنوشتی است.»