برخورداری از خدمات اجتماعی در حقوق بشر اسلام و حقوق بشر غرب

در ماده دوم از اعلامیه حقوق بشر اسلام اینگونه آمده است:

الف- هر انسانی حق دارد وضع بهداشت و برخورداری از خدمات اجتماعی او و خانواده اش از طرف جامعه و دولت، با آماده کردن همه وسایل عمومی که بهداشت و زندگی اجتماعی به آن ها نیازمند است – در حدود امکانات – تأمین و مراعات شود.

ب- دولت باید حق هر انسانی را در یک زندگی با کرامت که کفایت او و اشخاص تحت کفالت او را تحقق ببخشد، ضمانت نماید. موضوع این حق، شامل خوراک و پوشاک و مسکن و تعلیم و تربیت و معالجات و دیگر نیازهای اساسی است.

تبصره: برخورداری از خدمات اجتماعی و زندگی با کرامت، مخصوص کسانی است که با اراده خود، شایستگی خدمات و کرامت انسانی را از خود سلب نکرده باشند.

حقوق بشر غرب

ماده بیست و پنجم

هرکس حق دارد سطح زندگانی و سلامت و رفاه خود و خانواده اش را از حیث خوراک و مسکن و مراقبت های طبی و خدمات لازم تأمین کند. هم چنین، حق دارد که در مواقع بیکاری، بیماری، نقص اعضاء، بیوه گی، پیری یا در موارد دیگری که به علل خارج از اراده انسان، وسایل امرار معاش از دست رفته باشد، از شرایط آبرومندانه زندگی برخوردار شود.

مشترکات

1-  تأمین وضع بهداشتی با هر وسیله ممکن.

2- برخورداری از خدمات اجتماعی.

3- زندگی با کرامت. وسایل این گونه زندگی، شامل خوراک، پوشاک، مسکن، معالجات و دیگر نیازهای اساسی است.

تفاوت ها

1-  در حقوق بشر از دیدگاه اسلام، موضوع تأمین زندگی، با کیفیت مطلوب آن، با در نظر گرفتن شرایط محیط و زندگی اجتماعی یک جامعه مقرر می گردد. این حکم شامل همه حالات زندگی انسانی و برای همه افراد است و شامل مواقع بیکاری، بیماری، نقص اعضا، بیوه گی، پیری و همه موارد نیازهای اساسی  می شود؛ در صورتی که این تعمیم – در حقوق بشر از دیدگاه غرب- مشروحا و با ذکر موارد بیان شده است. بنابراین، تفاوت عمده ای میان دو نظام حقوقی درباره حق مزبور وجود ندارد.

«تنها به عنوان نمونه، به ذکر دلیل برای اثبات تعمیم حق مزبور قناعت می کنیم. در وسائل الشعیه، تألیف شیخ حر عاملی، کتاب الجتهاد، ج 11/49 ، از «تهذیب» شیخ طوسی چنین نقل شده است: مردی کهنسال که نابینا بود، گدایی می کرد. امیرالمومنین علیه السلام او را دید و به مردمی که در آن جا بودند، فرمود: این چیست؟! یعنی گدایی در جامعه اسلامی برای چه؟ گفتند یا امیرالمومنین! مردی است نصرانی. آن حضرت فرمود: شما از کار  این مرد در جوانی او سود برده اید، اکنون که پیر شده است، او را از حق خود (حیات و کاری که انجام داده است) محروم نموده اید؟!  از بیت المال مقرری به او بدهید».

2- در حقوق بشر از دیدگاه اسلام، زندگی مطلوبی که برای انسانهای جامعه در نظر گرفته شده، عبارت است از: زندگی با کرامت انسانی که قطعا با نظر به همه اصول و قواعد انسانی برای زندگی مناسبتر از تفسیر زندگی مطلوب به «رفاه» است، زیرا در مفهوم رفاه، نوعی اضافه بر کرامت وجود دارد که با توجه به وضع حیات همه انسانهای کره زمین، برای یک جامعه و فقط در یک جامعه برای بعضی از افراد منطقی نیست. این، همان معناست که در حدود هشت آیه از قرآن مجید، با کلمه «ترف» مورد توبیخ و ممنوعیت قرار گرفته است. مگر این که گفته شود مقصود از «رفاه»، معنایی شبیه به «آسایش» است که می تواند با کرامت در زندگی مساوی باشد.