روایاتی درباره فضیلت موعظه

با توجه به ارزش «وعظ» و اهمیت موقعیت «موعظه» از نظر دین مقدس، از سخنان پر نور رسول خدا و ائمه هدی علیهم السلام استفاده نموده تا زینت بخش این اوراق گردد تا خود نیز موعظه ای شوق انگیز در دلهای واعظان و ناصحان مشفق باشد.

رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم فرمود: «ما تصدق مومن بصدقه احب الی الله من موعظه یعظ بها قوما یتفرقون و قد نفعهم الله بها، وهی افضل من عباده سنه»، «هیچ صدقه ای در نزد خدا محبوبتر از این نیست که فردی با ایمان، جمله موعظه ای به جمعی القاء کند که خدا آن را، پس از متفرق  شدن آن جمع، نافع به حالشان قرار دهد؛ و آن موعظه، از عبادت یکساله برتر است».

«و روی انه ذکر عند النبی- صلی  الله علیه و آله وسلم – رجلان کان احد هما یصلی المکتوبه و یجلس فیـعلم الناس الخیر، و کان الآخر یصوم النهار و یقوم اللیل؛ فقال: فضل الاول علی الثانی کفضلی علی الانام»، «و نقل شده است که در حضور پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله و سلم سخن از دو نفر به میان آمد که یکی از آن دو پس از اداء نماز واجب می نشیند و به مردم مطالب خیر (از عقاید و اخلاق و احکام) می آموزد؛ و دیگری به روزه داری و شب زنده داری می پردازد. فرمود: برتری اولی نسبت به دومی، مانند برتری من است نسبت به سایر مردم».

و نیز از همان حضرت صلی الله علیه وآله و سلم روایت شده است که فرمود: «احب المومنین الی الله تعالی من نصب نفسه فی طاعه الله، و نصح لامه نبیه، و تفکر فی عیوبه و اصلحها و علم فعمل و علم»، «محبوبترین مومنان نزد خدا، کسی است که خود را در راه طاعت خدا به رنج و تعب وادارد، و نسبت به امت پیامبرش ناصح باشد، و درباره عیبهای خویش بیاندیشد، و آنها را برطرف سازد، و علم (دین) به دست آورده و آن را  مورد عمل قرار دهد، و به دیگران بیاموزد».

و از آن حضرت صلی الله علیه وآله و سلم منقول است که فرمود: «من علم فله اجر من عمل به الی یوم القیامه»، «هرکس که علمی تعلیم دیگران کند، تا روز قیامت به قدر اجر کسانی که به آن عمل کند، دارای اجر و ثواب خواهد بود».

«و روی انه بالـــرجل، فیوضع عمله فی المیزان. ثم یوتی بشی مثل الغمام فیوضع فیه. ثم یقال: اتدری ما هذا؟ فیقول: لا. فیقال: هذا العلم الذی  علمته الناس، فعملوا به من بعدک»، «نقل شده است که روز جزا عمل کسی را در میزان می نهند، و سپس چیزی مانند ابر می آورند و بر آن افزایند، و می گویند: آیا می دانی که این چیست؟ می گوید: نه! این علمی است که به مردم یاد دادی، و آنان پس از تو به آن عمل کردند».

و از امام امیرالمومنین علیه السلام منقول است:
«المواعظ صقال النفوس و جلاء القلوب»، «موعظه ها، صیقل کردن جانها و جلا دادن دلها است».

«المواعظ شفاء لمن عمل بها»، «مواعظ، شفا بخشیدن (از بیماری روحی) است درباره هر کسی که به آن عمل نماید».

«المواعظ حیاة القلوب»، «موعظه ها، سبب زنده گشتن دلها است».

«ثمره الوعظ  الانتباه»، «نتیجه و حاصل وعظ، بیدار شدن (دل از خواب غفلت ) است».

«بالمواعظ تنجلی الغفله»، «به سبب موعظه ها است که ( پرده) غفلت (از مقابل چشم دل) برداشته  می شود».

و در ضمن وصایای امام امیر المومنین علیه السلام به فرزند ارجمندش امام مجتبی علیه السلام آمده است: «احی قلبک بالموعظه»، «دلت را با موعظه زنده کن».

از مجموع این بیانات می توان استفاده کرد که قلب و روح آدمی نیز مانند تنش تیرگی ها به خود می گیرد، و خواب رکود انگیز عارضش می شود، و احیانا به بیماری خاص به خود، مبتلا گردیده، سرانجام می میرد؛ در عین حال که تنش زنده و سالم و بیدار می باشد، و به انجام اعمال حیوانی خویش سرگرم است!  و لذا برای پیشگیری از این آفات هلاکتبار است که ائمه دین علیهم السلام به طور موکد، دستور استماع «موعظه» می دهند و «موعظه» را مایه حیات قلب، و شفابخش روح، و بیدار نگهدارنده جان، و برطرف کننده تیرگی غفلت از آئینه دل، معرفی می فرمایند.