اقدامات پیامبر اکرم در آغاز رسالت

آغاز رسالت و دعوت
پیغمبر اکرم (ص) در غار حراء بود که فرمان رسالت و دعوت را از جانب خدای متعال دریافت داشت و برای نخستین بار، سوره علق (اقرأ) بر وی نازل شد و آن حضرت، رهسپار منزل گردید و ماموریت خود را به علی (ع) و همسر گرامی خود خدیجه کبری اطلاع داد و آنها ایمان آورده، به افتخار سبقت در اسلام نایل شدند. پیغمبر اکرم در آغاز کار، ماموریت نداشت که به دعوت عمومی خود علنا ادامه دهد و تنها از کسانی که امید پذیرش داشت، دعوت می فرمود و بدین ترتیب عده ای اسلام آورده بودند.

دعوت عمومی و علنی
پیغمبر اکرم پس از گذشتن سه سال، مامور شد که دعوت خود را علنی کند و در این کار هم نخست، مامور شد که خویشاوندان نزدیک خود را به دین حق بخواند و سپس دیگران را، چنان که خدای متعال می فرماید: «فاصدع بما تؤمر و اعرض عن المشرکین انا کفینک المستهزءین؛ ماموریت خود را آشکار نما و از مشرکان روی بگردان، زیرا ما شر استهزاکنندگان را از تو رفع می کنیم.» (حجر/ 94) و می فرماید: «و انذر عشیرتک الاقربین؛ خویشاوندان نزدیک خود را (از عذاب خدا) بترسان.»(شعراء/ 214)

اولین جلسه دعوت
پیغمبر برای دعوت علنی، اولین بار خویشان خود را (که در حدود چهل نفر بودند) به خانه خویش به مهمانی خواند و در این مجلس، آنان را به توحید دعوت کرد و در ضمن، مساله ولایت و جانشینی علی بن ابی طالب (ع) را محکم و مستقر ساخت، به این ترتیب که پس از دعوت آنان به توحید و نبوت فرمود: «اولین کسی که دعوت مرا بپذیرد و مرا یاری کند، وصی و وزیر و جانشین من خواهد بود.» و سه بار این کلمه را تکرار فرمود و در هر نوبت، جز علی بن ابی طالب (ع) کسی دیگر پاسخ نداد ولی امیرالمومنین در هر بار، برخاست و پذیرش و آمادگی خود را اظهار فرمود. پس از بار سوم، حضرت فرمود: تو بعد از من، وصی و جانشین و وزیر من هستی! و در این موقع، بقیه حاضران برخاستند و با مسخرگی به ابیطالب گفتند: تو باید پس از این از فرزند خود اطاعت کنی و متفرق شدند. (بحارالانوار 179، ح7) پس از آن، پیغمبر اکرم (ص) دعوت عمومی خود را دنبال می کرد و در موسم حج و غیر آن، در مجامع عمومی، مردم را به دین توحید دعوت می نمود ولی با مقاومت سخت و عکس العمل وحشیانه و بی رحمانه اعراب مواجه می شد و سران قریش و عامه مردم در حق آن حضرت و پیروان وی از هیچ آزار و شکنجه و اهانت، کوتاهی نمی کردند. در مقابل این همه موانع، فقط ابوطالب، عموی پیغمبر اکرم و رئیس بنی هاشم که مردی متنفذ بود از آن حضرت علنا حمایت می کرد. کفار، از ترس وقوع فتنه و جنگ، از کشتن وی خودداری می کردند ولی نسبت به مسلمانان، شکنجه و آزار روا می داشتند و چه بسا مسلمانان در زیر شکنجه جان می سپردند.

مهاجرت به حبشه
کار به جایی رسید که جمعی از مسلمانان که کارد به استخوانشان رسیده بود و کم و بیش توانایی داشتند، با اجازه آن حضرت، وطن خود را ترک گفته و به حبشه مهاجرت کردند و پس از چندی به تصور بهبودی اوضاع به مکه برگشتند ولی چون اوضاع را آشفته تر دیدند، دوباره به حبشه برگشته و گروهی دیگر نیز از مسلمانان به همراهی آنان مهاجرت کردند.

تحصن بنی هاشم
کفار هر چه به فشار خود می افزودند یا از راه تطمیع پیش می آمدند، تاثیری در تصمیم آن حضرت نداشت. بالاخره قبایل مکه، هم سوگند شدند که با بنی هاشم (قبیله آن حضرت) قطع روابط کننده، سخن نگویند، داد و ستد نکنند، دختر نگیرند و ندهند و در این خصوص، عهدنامه ای نوشته، به کعبه آویختند. بنی هاشم ناگزیر به یکی از دره های مکه به نام شعب ابی طالب پناهنده شدند و سه سال با رنج و گرسنگی و ترس گذرانیدند و پس از سه سال، در اثر این که موریانه معاهده نامه ای را که کفار در کعبه آویخته بودند، خورده بود و عشایری هم که به مکه می آمدند آنان را ملامت می کردند، کفار در تصمیم خود سست شدند و بنی هاشم از تحصن بیرون آمدند.

بیرون آمدن بنی هاشم از شعب و سخنی امر آن حضرت
بیرون آمدن آن حضرت و بنی هاشم از شعب، تا حدی موچب آسایش بود ولی به فاصله چند ماه، ابوطالب که یگانه حامی آن حضرت بود، بدرود زندگی گفت و خدیجه کبری، همسر گرامی وی نیز در گذشت، بدین سبب، کار بر آن حضرت بسیار سخت شد و دیگر کسی در مقابل تهدید قریش، یارای طرفداری از آن حضرت را نداشت و هیچ گونه امنیت جانی در میان نبود.

مسافرت آن حضرت به طائف
در این ایام پیغمبر اکرم (ص) به طائف (که در نزدیکی مکه است) مسافرت نمود و مردم آن سامان را به دین توحید دعوت فرمود ولی متنفذین و سران قوم، عامه مردم را تحریک کرده، به جان وی انداختند. آنان نیز آن حضرت را اهانت کرده و بالاخره سنگباران نمودند. ناچار آن حضرت طائف را ترک گفته و به سوی مکه بازگشت نمودند و مدتی در مکه بدون امنیت جانی اقامت داشتند.