نزول سوره های ذاریات، غاشیه، کهف، نحل، نوح و ابراهیم

سوره ذاریات محتوای آیات:
قسمتی از این سوره را مباحث معاد تشکیل می دهد، قسمت دیگر مشتمل بر مساله توحید و آیات و نشانه های خدا در نظام آفرینش است. بخش سوم از داستان فرشتگانی که میهمان ابراهیم (ع) شدند و مامور در هم کوبیدن شهرهای قوم لوط بودند سخن گفته شده. در بخش بعدی اشارات کوتاهی به داستان موسی (ع) و قم عاد و ثمود و قوم نوح دارد و در بخش نهایی مبارزه ی اقوام متعصب و لجوج را با انبیاء گذشته بازگو می کند و پیامبر اسلام (ص) را که در برابر مخالفین سرسخت قرار داشت از این طریق دلداری می دهد.

مکی یا مدنی بودن آیات: ظاهرا تمام آیات این سوره در مکه مکرمه نازل شده و تمام این مطلب را قبول دارند.
موضوعات تاریخی: در این سوره به موضوع تاریخی مهمی که مربوط به تاریخ اسلام باشد اشاره نشده است.

سوره غاشیه محتوای آیات:
در این سوره ابتدا پیرامون معاد و کیفرهای دردناک مجرمان در آن روز و در مورد توحید و تفکر در خلقت آسمان ها و کوهها و زمین سخن گفته شده. سپس موضوع بحث روی سومین اصل از اصول دین یعنی نبوت رفته و در پایان گوشه ای از وظایف پیامبر اسلام (ص) بیان می شود.
مکی یا مدنی بودن آیات: تمام این سوره مکی است و هیچ یک از آیاتش در مدینه نازل نشده است.
موضوعات تاریخی: در این سوره نیز به موضوع تاریخی مهمی که مربوط به تاریخ اسلام باشد اشاره نشده است.

سوره کهف محتوای آیات:
این سوره با حمد و ستایش خداوند آغاز شده و با توحید و ایمان و عمل صالح پایان می یابد. محتوای این سوره همچون سایر سوره های مکی بیشتر بیان مبدا و معاد و بشارت و انذار است، اما عنوان های مهم دیگری را نیز شامل می شود مثلا امر می کند مسمانان تا آن روز که توانایی دارند به مبارزه ادامه دهند و در صورت عدم توانایی همچون «اصحاب کهف» هجرت نمایند. در بخش های بعدی نیز داستانهای عبرت آموزی از «موسی و خضر» و «ذوالقرنین» مطرح می شود.
مکی یا مدنی بودن آیات: در مکی یا مدنی بودن آیات این سوره اختلاف نظر وجود دارد. عده ای گفته اند تمام سوره در مکه نازل شده. گروهی دیگر آیه ی 28 را استثنا کرده و آن را مدنی شمرده اند دسته ی سوم نیز آیه ی 38 و آیات 83 تا 101 را مدنی دانسته اند.
موضوعات تاریخی: در این سوره به موضوع تاریخی مهمی که مربوط به تاریخ اسلام باشد اشاره نشده است.

سوره نحل محتوای آیات:
سوره ی نحل پیرامون مباحث زیر سخن می گوید: 1- بیش از همه بحث از نعمت های خداوند در این سوره به میان آمده و آن چنان ریزه کاری های آن تشریح گردیده که حس شکرگزاری هر انسان آزاده ای را بر می انگیزد. این نعمت ها عبارتند از: نزول باران، نور آفتاب، انواع گیاهان و میوه ها و مواد غذایی دیگر، و حیواناتی که خدمتگزار انسان ها هستد وانواع و وسائل زندگی و نعمت فرزند و همسر و خلاصه «انواع طیبات الهی».
2- بخش دیگری از سوره از دلائل توحید و عظمت خلقت خدا، و معاد بحث می کند. 3- قسمت سوم از احکام مختلف اسلامی سخن گفتند 4- و بخش چهارم از بدعت های مشرکان سخن به میان آورده. 5- و بالخره در قسمت آخر انسانها از وسوسه های شیطان برحذر داشته شده اند.
مکی یا مدنی بودن آیات: در مکی یا مدنی بودن آیات این سوره اختلاف نظر وجود دارد برخی مجموع آن را بجز سه آیه ی آخر مکی می دانند و گروهی دیگر چهل آیه ی اول را مکی و الباقی را مدنی می شمارند. بنظر می آید بین این دو قول قول دوم قوی تر باشد.
موضوعات تاریخی: تنها موضوع تاریخی مهمی که در این سوره بداناشاره شده، شکنجه تازه مسلمانان و انکار پیامبر و نخداوند توسط عمار است که تحت فشار شکنجه مشرکین مجبور به این کار شد.به این ماجرا در آیه 106 از سوره نحل اشاره شده و ما به طور مفص در بخش (ث- 17) با عنوان «شکنجه تازه مسلمانان به وسیله مشرکین» به آن اشاره کردیم.

سوره نوح (ع) محتوای آیات:
در یان سوره به شرح بخشی از زندگی نوح (ع) با سبکی خاص پرداخته شده و در ضمن نشان دهنده ی کلیاتی از اخلاق انبیاء اعظام می باشد. در پایان سوره نیز هشداری به مشرکان لجوج داده شده تا بدانند اگر در برابر حق تسلیم نشوند عاقبت دردناکی خواهند داشت.
مکی یا مدنی بودن آیات: ظاهرا تمام آیات این سوره در مکه مکرمه نازل شده است.
موضوعات تاریخی: در سوره ی نوح به موضوع تاریخی مهمی که مربوط به تاریخ اسلام باشد اشاره نشده است.

سوره ابراهیم محتوای آیات:
چنانچه از نام سوره پیداست، قسمتی از آن درباره قهرمان توحید ابراهیم بت شکن نازل گردیده. بخش دیگری از این سوره اشاره به تاریخ انبیای پیشین همچون نوح، موسی و قوم عاد و ثمود و درسهای عبرت آمیزی که در آنها نهفته است می باشد. پس در مجموع سوره ابراهیم (ع) مشتمل است بر بیان اعتقادات و اندرزها و موعظه ها و سرگذشتهای عبرت آمیز اقوام پیشین و هدف رسالت پیامبران و نزول کتب آسمانی.
مکی یا مدنی بودن آیات: ظاهرا تمام این سوره در مکه نازل شده اما برخی از مفسرین گفته اند در آیه ی 28 و 29 در مدینه نازل شده اند.
موضوعات تاریخی: در این سوره به موضوع تاریخی مهمی که مربوط به تاریخ اسلام باشد اشاره نشده است.