نور مؤمنان در آخرت

قرآن کریم درباره گفتگوی مؤمنان و منافقان در روز قیامت می فرماید: «یوم تری المؤمنین و المؤمنـات یسعی نورهم بین أیدیهم و بأیمـ'نهم بشر'کم الیوم جنـات تجری من تحتها الانهـ'ر خـ'لدین فیها ذ'لک هو الفوز العظیم* یوم یقول المنـ'فقون و المنـ'فقـ'ت للذین ءامنوا انظرونا نقتبس من نورکم قیل ارجعوا ورآءکم فالتمسوا نورا؛ روزی میرسد که ای رسول ما تو می بینی که نور مردان مؤمن و زنان مؤمنه، در مقابل و روبروی آنها و از طرف راست آنها در حرکت و شتاب است. (البته این نور خود آنهاست که قبل از اینکه هرجا بروند در جلوی آنان نورشان در حرکت است، و بواسطه این نور تاریکی ها و عقبات راه های قیامت را در جلوی پای خود روشن می بینند. همانطور که مؤمنین در دنیا اعمالی انجام میدهند و آنها را جلو میفرستند و پس از آن خود به آخرت میروند، این نور در قیامت که تجلی گاه اعمال است نیز جلوی آنها در حرکت است). فرشتگان رحمت، مؤمنین را بدین قسم بشارت میدهند که: امروز در بهشت هائی از درختان انبوه و سر به هم آورده که در زمین آن نهرهائی جاری است وارد می شوید! و در آنجا مخلد و بطور دوام خواهید ماند! و این یک کامیابی و بهره و فوز عظیمی است* در آن روز مردان منافق و زنان منافقه به مؤمنین میگویند: به ما نظری بیفکنید تا ما از نور شما بهره ای برگیریم! در پاسخ به آنان گفته می شود: شما به پشت خود برگردید، و از آنجا تقاضای نور را بنمائید!» (حدید/ 12-13)، یعنی در آخرت برای منافقین نور نیست. آنانکه با خود در آخرت نور آوردند، آن را از دنیا آوردند.
اما منافقین در قیامت در ظلمات محضند، و در عقبات تاریک و کوره راههای سخت و صعب گرفتارند. در عقبات و کوره راههائی که به مجرد یک لغزش در ته دره جهنم واقع میشوند و خواهند شد، نه نور خارج هست که آنها را به راه هدایت کند و نه نور باطن خود آنها: «ظلمـ'ت بعضها فوق بعض؛ ظلمت به روی ظلمت، ظلمت های متراکم و انبوه، آنان را احاطه میکند» (نور/ 40). این منافقین و منافقات به مردان مؤمن و زنان مؤمنه میگویند: شما به ما نظر بیندازید تا ما از نور شما اقتباس کنیم، یعنی قبسی برداریم، مشعلی بگیریم، پرتوی از این نور به ما عائد گردد: «انظرونا نقتبس من نورکم». پاسخ می آید که: شما به پشت سر خود (به دنیا) برگردید! و از آنجا نور بیاورید! «قیل ارجعوا ورآءکم فالتمسوا نورا». اینجا کسی نور بدست نمی آورد؛ آن کس که نور دارد، از دنیا با خود آورده است، و خود شما باید نور داشته باشید که ندارید. آن مؤمنین و مؤمناتی را که ملاحظه می کنید نور دارند، آنها نور را با خود از دنیا آورده اند؛ نور خود آنهاست.
مؤمنین در دریاهائی از آب رحمت خدا شناورند، و منافقین تشنه یک جرعه آب؛ بنابراین: «و أن الله لیس بظلام للعبید؛ خداوند نسبت به بندگان خود ستم روا نمیدارد» (آل عمران/ 182). حجت را بر تمام افراد بشر تمام میکند: «و ما کنا معذبین حتی ' نبعث رسولا؛ و ما عذاب کننده نبوده ایم تا وقتی که رسولی بفرستیم» (الاسراء/ 15). منافقین چون کلام رسول الله را نپذیرفتند، و از طرف دیگر با خدعه و حیله که همان نفاق است دست به خرابکاری میزدند، در درک أسفل از آتش مکان دارند؛ تقاضای نور هم می کنند کسی به آنان اعتنا نمی کند. و اما مؤمنان «لهم أجرهم و نورهم؛ پیوسته نور آنها و أجر آنها با خود آنهاست» (حدید/ 19). هر کس به اندازه سعه و ظرفیت ایمانی خود از عالم نور بهره مند است.